bencede
New member
Paha Akal
Avrupa Birliği’nin (AB) stratejik bağımsızlığını güçlendirmeyi hedefleyen “Stratejik Pusula” isimli dokümanın Brüksel’de bu hafta yapılacak AB Başkanlar Zirvesi’nde onaylanması bekleniyor.
AB’nin yeni güvenlik doktrini olarak da isimlendirilen bu evrak önderlerin onayına sunulmadan evvel, savunma ve dışişleri bakanları tarafınca Brüksel’de hafta başında yapılan görüşmede kabul edildi.
AB’nin “ortak stratejik vizyonunu” temsil ettiği belirtilen evrakta, karşı karşıya bulunulan krizler ve tehditler ile bunlara karşı koyabilmek için gelecek 5-10 yıllık devirde atılması hedeflenen adımlar sıralanıyor.
Doküman, AB’nin “küresel bir aktör” olma amacının değerli bir göstergelerinden biri olarak görülüyor. Stratejik Pusula bununla birlikte, AB’nin güvenlik ve savunma siyasetleri alanında 2030 yılına kadar atacağı adımlar için bir yol haritası oluşturuyor.
AB, Türkiye’yi stratejik vizyonunda nasıl konumlandırıyor?
47 sayfalık Stratejik Pusula dokümanında Türkiye’ye, “Karşı Karşıya Bulunduğumuz Dünya” başlığını taşıyan birinci kısımda, “Stratejik Çevremiz” alt başlığı altında değiniliyor.
“Günümüzde AB, istikrarsızlık ile ihtilaflarla çevrili ve hudutlarında bir savaş ile yüz yüze bulunuyor” tabirlerine yer verilen bu kısımda, Türkiye’nin de bulunduğu AB’yi çevreleyen bölgelerdeki riskler ve tehditler sıralanıyor.
AB’yi çevreleyen bölgelerdeki riskler ve tehditler sıralanırken, “Tehlikeli bir karışım teşkil eden silahlı saldırganlıklar, yasa dışı ilhaklar, kırılgan devletler, revizyonist güçler ve otoriter rejimler ile karşı karşıya bulunmaktayız” deniliyor.
Bu bölgelerde, Avrupa’nın güvenliğini tehdit eden eşzamanlı tehditlerin yeşerebildiği vurgulanırken, bu tehditler şöyleki sıralanıyor: Terörizm, şiddet içeren aşırılıklar, organize hatalar, hibrit ihtilaflar, siber hücumlar, sistemsiz göçün araçsallaştırılması, silahlanma, silahların denetlenmesini öngörüne mimarinin giderek artan bir biçimde aşındırılması.
Mali istikrarsızlık telaşı vurgulanıyor
Bu kısımda ayrıyeten mali istikrarsızlık, toplumsal ve ekonomik alanda oluşan uçurumların artmasının, tehdit niteliğindeki tehlikeli dinamikleri daha da alevlendirebileceği uyarısı yapılıyor, bunun AB’nin güvenliğini olumsuz etkileyebileceği vurgulanıyor.
Bunun çabucak akabinde sırasıyla Batı Balkanlar, AB’nin doğu sonu ile Kuzey Kutup bölgesindeki güvenlik problemleri ve tehdit algılamalarına yer veriliyor.
Evrakta, AB’nin güneyindeki komşu bölgelerdeki gelişmeler mercek altına alınırken, Libya ve Suriye krizlerinin tahlile kavuşturulamadığı, bunların kalıcı ve yayılan bölgesel sonuçlar doğurduğu vurgulanıyor.
Bu bölgelerin terör hareketleri, insan kaçakçılığı ve organize kabahatler tehditleriyle karşı karşıya bulunduğu, bunların Akdeniz’in her iki yakasını da etkilediği vurgulanıyor.
Doğu Akdeniz eleştirisi
Dokümanda, Doğu Akdeniz’de son devirde yaşanan gerilimlerede yer verilirken, Türkiye’nin siyasetleri eleştiriliyor.
Türkiye’nin, AB üyesi ülkelerin egemenlik haklarını ihlâl ettiği, bunu yaparken memleketler arası hukuka da alışılmamış hareket ettiği belirtilirken, Ankara’nın sistemsiz göçü de dış siyasette bir araç kullandığı söz ediliyor.
tıpkı vakitte AB’nin Türkiye ile düzgün bağlantılar geliştirmek istediğine de işaret edilerek şu dikkat alımlı tespitlere yer veriliyor:
“Doğu Akdeniz’de, AB üyesi ülkelere karşı provokasyonlar ile tek taraflı aksiyonlar ve milletlerarası hukuka karşıt biçimde egemenlik haklarının ihlâlleri, sistemsiz göçün araçsallaştırılması niçiniyle tansiyonlar sürüyor, tansiyonların süratli bir biçimde tırmanma potansiyeli var, istikrarlı ve inançlı bir ortamı temin etmek kadar, iş birliğine dayalı ve karşılıklı fayda sağlayacak, yeterli komşuluk ilgileri unsurları ile uyumlu bir alaka, hem AB’nin hem Türkiye’nin çıkarınadır.”
Bu kısmın sonunda ise “Bu tehdit ve sınamaların bütünü, yurttaşlarımızın güvenliğini, kritik altyapımızı ve sonlarımızın bütünlüğünü etkiliyor” deniliyor.
Ortak çıkarlar yerinde iş birliği
AB’nin “ortak stratejik vizyonunda” Türkiye ile bağları nasıl şekillendirmek istediğinin ipuçlarına, iş birliklerinin mercek altına alındığı 5. kısımda yer veriliyor.
“Partnerlik, AB’nin global stratejik bir oyuncu olma gayesini destekleyecek temel bir araçtır” sözlerine yer verilen bu kısımda, AB’nin “stratejik partnerinin” NATO olduğu, Rusya’nın Ukrayna’ya askeri saldırısının Euro-Atlantik güvenliği için bu ittifakın ne kadar kıymet taşıdığını ortaya koyduğu vurgulanıyor.
Dokümanda ayrıyeten dünya genelinde “ikili iş birliklerine” tartı verileceği, paylaşılan ortak pahalar ve çıkarlar yerinde, mevcut münasebetin yoğunluğu ve özgün niteliklerini dikkate alan, bağın niteliğine bakılırsa şekillendirilecek, partnerlikler inşa edileceği kaydediliyor.
AB’nin bu gaye doğrultusunda partnerleriyle siyasi diyaloğuna, güvenlik ve savunma mevzularını sistematik bir biçimde eklemleyeceği belirtilen dokümanda, ABD ile partnerliğin “stratejik önem” taşıdığı, güvenlik ve savunma alanındaki iş birliğinin derinleştirilmek zorunda olunduğu vurgulanıyor.
Norveç ve Kanada ile “yapıcı ilişkilerin” derinleştirileceği aktarılırken, AB’nin İngiltere ile kapsamlı ve argümanlı güvenlik ve savunma angajmanına açık olduğu belirtiliyor.
Ankara’ya şartlı, ihtiyatlı iş birliği iletisi
İngiltere’den daha sonra Türkiye’ye yer verilen bu kısımda, iş birliği için şu biçimde bir çerçeve çiziliyor:
“Orta Güvenlik ve Savunma Siyaseti misyon ve operasyonlarına katkı sunan Türkiye ile iş birliğine ortak çıkarların örtüştüğü alanlarda devam edeceğiz. Biz karşılıklı fayda sağlayan partnerliğin geliştirilmesine bağlı olmaya devam ediyoruz. Lakin bu Türkiye tarafının da, Avrupa Konseyi’nin 25 Mart 2021 açıklaması ile uyumlu biçimde, birebir iş birliği yolunda ilerleme kaydedilmesine bağlılık göstermesini, tansiyonun düşürülmesinde süreklilik ve AB’nin korkularının dikkate alınmasını gerektiriyor.”
Aday değil partner
Stratejik Pusula dokümanında, Türkiye’nin AB’ye aday ülke statüsüne rastgele bir atıf yapılmıyor.
Evrakta, Türkiye ile bağlantılar konusunda, Ankara’nın AB’nin beklentilerine karşılık vermesi kaidesiyle “ortak çıkarlar” tabanında ilerlemeye vurgu yapılması, bu çerçevede şekillendirilecek bir “ikili iş birliği” çerçevesinin öngörülmesi dikkat çekiyor.
Ankara’dan reaksiyon: “Şaşarak ‘pusula’ olmaktan çıkan belge”
AB Başkanlar Zirvesi’nde onaylanması beklenen Stratejik Pusula evrakına Ankara sert reaksiyon gösterdi.
Türkiye Dışişleri Bakanlığı tarafınca yapılan açıklamada AB, “gerçekleri ve doğruları ıskalamış olmakla” eleştirilirken, “tam üyelik adayı olan bir NATO Müttefikini bu derece sığ bir bakışla ele alması AB için bir vizyonsuzluk ve talihsizliktir” denildi.
Açıklamada Stratejik Pusula dokümanı için, “Doğru tarafı göstermekten şaşarak ‘pusula’ olmaktan çıkan belge” tarifi yapılırken şunlar kaydedildi:
“Belgenin bilhassa ülkemize atıfta bulunulan Doğu Akdeniz kısmının, Türkiye’nin ve Kıbrıs Türklerinin bu denizdeki haklarını yok sayan ve maksimalist deniz yetki alanı tezleri bulunan iki AB üyesi tarafınca AB’ye dikte ettirildiği, bu haliyle memleketler arası hukuka, teamüle ve hatta AB’nin kendi müktesebatına karşıt ve gerçeklikten kopuk olduğu görülmektedir. Bu anlayışla gerçek tarafı göstermekten şaşarak ‘pusula’ olmaktan çıkan belgeyi ‘stratejik’ olarak gorebilmek de güçtür. Bu evrakın AB’yi Doğu Akdeniz’de, tahlillerin değil, meselelerin modülü yapacağı ve gerçek stratejilere taşımayacağı aşikardır.”
Stratejik Pusula ile ne hedefleniyor?
AB üye ülkeleri, Stratejik Pusula ile birinci sefer ortak güvenlik ve savunma vizyonu ile maksatlarının detaylı bir biçimde sıralandığı bir stratejik evrak kabul etmiş oluyor.
AB bu evrakta hedeflenen adımları atarak, krizler karşısında daha süratli ve kararla bir biçimde hareket etmeyi, süratli değişen tehditler karşısında yurttaşlarının güvenliğini sağlamayı, global bir aktör olabilmek için muhtaçlık duyulan askeri yetkinlikler ve teknolojilere yatırım yapılmasını, partnerlerle de ortak gayelere ulaşabilmeyi amaçlıyor.
Bu bağlamda askeri yetkinliklerin güçlendirilmesinden, nizamlı askeri tatbikatların yapılmasına, hibrit tehditlere karşı tesirli karşılık verebilme kapasitesinin geliştirilmesinden, ortak siber savunma siyasetinin güçlendirilmesine ve bir AB uzay stratejisinin geliştirilmesine varan bir epey başlıkta somut atılımlar öngörülüyor.
İki yıl evvel hazırlanmaya başlanan evrakın birinci taslağı 28 sayfa uzunluğundaydı ve Kasım ayında üye ülkelerle paylaşılmıştı. Hafta başında AB bakanları tarafınca kabul edilen son halinin ise 42 sayfa uzunluğunda olması dikkat çekti.
Rusya’nın Ukrayna’ya saldırması, Avrupa’nın bir savaşa sahne olması niçiniyle evrakın bir daha gözden geçirildiği, Rusya’ya yönelik tabirlerin sertleştirildiği belirtiliyor.
Avrupa Birliği’nin (AB) stratejik bağımsızlığını güçlendirmeyi hedefleyen “Stratejik Pusula” isimli dokümanın Brüksel’de bu hafta yapılacak AB Başkanlar Zirvesi’nde onaylanması bekleniyor.
AB’nin yeni güvenlik doktrini olarak da isimlendirilen bu evrak önderlerin onayına sunulmadan evvel, savunma ve dışişleri bakanları tarafınca Brüksel’de hafta başında yapılan görüşmede kabul edildi.
AB’nin “ortak stratejik vizyonunu” temsil ettiği belirtilen evrakta, karşı karşıya bulunulan krizler ve tehditler ile bunlara karşı koyabilmek için gelecek 5-10 yıllık devirde atılması hedeflenen adımlar sıralanıyor.
Doküman, AB’nin “küresel bir aktör” olma amacının değerli bir göstergelerinden biri olarak görülüyor. Stratejik Pusula bununla birlikte, AB’nin güvenlik ve savunma siyasetleri alanında 2030 yılına kadar atacağı adımlar için bir yol haritası oluşturuyor.
AB, Türkiye’yi stratejik vizyonunda nasıl konumlandırıyor?
47 sayfalık Stratejik Pusula dokümanında Türkiye’ye, “Karşı Karşıya Bulunduğumuz Dünya” başlığını taşıyan birinci kısımda, “Stratejik Çevremiz” alt başlığı altında değiniliyor.
“Günümüzde AB, istikrarsızlık ile ihtilaflarla çevrili ve hudutlarında bir savaş ile yüz yüze bulunuyor” tabirlerine yer verilen bu kısımda, Türkiye’nin de bulunduğu AB’yi çevreleyen bölgelerdeki riskler ve tehditler sıralanıyor.
AB’yi çevreleyen bölgelerdeki riskler ve tehditler sıralanırken, “Tehlikeli bir karışım teşkil eden silahlı saldırganlıklar, yasa dışı ilhaklar, kırılgan devletler, revizyonist güçler ve otoriter rejimler ile karşı karşıya bulunmaktayız” deniliyor.
Bu bölgelerde, Avrupa’nın güvenliğini tehdit eden eşzamanlı tehditlerin yeşerebildiği vurgulanırken, bu tehditler şöyleki sıralanıyor: Terörizm, şiddet içeren aşırılıklar, organize hatalar, hibrit ihtilaflar, siber hücumlar, sistemsiz göçün araçsallaştırılması, silahlanma, silahların denetlenmesini öngörüne mimarinin giderek artan bir biçimde aşındırılması.
Mali istikrarsızlık telaşı vurgulanıyor
Bu kısımda ayrıyeten mali istikrarsızlık, toplumsal ve ekonomik alanda oluşan uçurumların artmasının, tehdit niteliğindeki tehlikeli dinamikleri daha da alevlendirebileceği uyarısı yapılıyor, bunun AB’nin güvenliğini olumsuz etkileyebileceği vurgulanıyor.
Bunun çabucak akabinde sırasıyla Batı Balkanlar, AB’nin doğu sonu ile Kuzey Kutup bölgesindeki güvenlik problemleri ve tehdit algılamalarına yer veriliyor.
Evrakta, AB’nin güneyindeki komşu bölgelerdeki gelişmeler mercek altına alınırken, Libya ve Suriye krizlerinin tahlile kavuşturulamadığı, bunların kalıcı ve yayılan bölgesel sonuçlar doğurduğu vurgulanıyor.
Bu bölgelerin terör hareketleri, insan kaçakçılığı ve organize kabahatler tehditleriyle karşı karşıya bulunduğu, bunların Akdeniz’in her iki yakasını da etkilediği vurgulanıyor.
Doğu Akdeniz eleştirisi
Dokümanda, Doğu Akdeniz’de son devirde yaşanan gerilimlerede yer verilirken, Türkiye’nin siyasetleri eleştiriliyor.
Türkiye’nin, AB üyesi ülkelerin egemenlik haklarını ihlâl ettiği, bunu yaparken memleketler arası hukuka da alışılmamış hareket ettiği belirtilirken, Ankara’nın sistemsiz göçü de dış siyasette bir araç kullandığı söz ediliyor.
tıpkı vakitte AB’nin Türkiye ile düzgün bağlantılar geliştirmek istediğine de işaret edilerek şu dikkat alımlı tespitlere yer veriliyor:
“Doğu Akdeniz’de, AB üyesi ülkelere karşı provokasyonlar ile tek taraflı aksiyonlar ve milletlerarası hukuka karşıt biçimde egemenlik haklarının ihlâlleri, sistemsiz göçün araçsallaştırılması niçiniyle tansiyonlar sürüyor, tansiyonların süratli bir biçimde tırmanma potansiyeli var, istikrarlı ve inançlı bir ortamı temin etmek kadar, iş birliğine dayalı ve karşılıklı fayda sağlayacak, yeterli komşuluk ilgileri unsurları ile uyumlu bir alaka, hem AB’nin hem Türkiye’nin çıkarınadır.”
Bu kısmın sonunda ise “Bu tehdit ve sınamaların bütünü, yurttaşlarımızın güvenliğini, kritik altyapımızı ve sonlarımızın bütünlüğünü etkiliyor” deniliyor.
Ortak çıkarlar yerinde iş birliği
AB’nin “ortak stratejik vizyonunda” Türkiye ile bağları nasıl şekillendirmek istediğinin ipuçlarına, iş birliklerinin mercek altına alındığı 5. kısımda yer veriliyor.
“Partnerlik, AB’nin global stratejik bir oyuncu olma gayesini destekleyecek temel bir araçtır” sözlerine yer verilen bu kısımda, AB’nin “stratejik partnerinin” NATO olduğu, Rusya’nın Ukrayna’ya askeri saldırısının Euro-Atlantik güvenliği için bu ittifakın ne kadar kıymet taşıdığını ortaya koyduğu vurgulanıyor.
Dokümanda ayrıyeten dünya genelinde “ikili iş birliklerine” tartı verileceği, paylaşılan ortak pahalar ve çıkarlar yerinde, mevcut münasebetin yoğunluğu ve özgün niteliklerini dikkate alan, bağın niteliğine bakılırsa şekillendirilecek, partnerlikler inşa edileceği kaydediliyor.
AB’nin bu gaye doğrultusunda partnerleriyle siyasi diyaloğuna, güvenlik ve savunma mevzularını sistematik bir biçimde eklemleyeceği belirtilen dokümanda, ABD ile partnerliğin “stratejik önem” taşıdığı, güvenlik ve savunma alanındaki iş birliğinin derinleştirilmek zorunda olunduğu vurgulanıyor.
Norveç ve Kanada ile “yapıcı ilişkilerin” derinleştirileceği aktarılırken, AB’nin İngiltere ile kapsamlı ve argümanlı güvenlik ve savunma angajmanına açık olduğu belirtiliyor.
Ankara’ya şartlı, ihtiyatlı iş birliği iletisi
İngiltere’den daha sonra Türkiye’ye yer verilen bu kısımda, iş birliği için şu biçimde bir çerçeve çiziliyor:
“Orta Güvenlik ve Savunma Siyaseti misyon ve operasyonlarına katkı sunan Türkiye ile iş birliğine ortak çıkarların örtüştüğü alanlarda devam edeceğiz. Biz karşılıklı fayda sağlayan partnerliğin geliştirilmesine bağlı olmaya devam ediyoruz. Lakin bu Türkiye tarafının da, Avrupa Konseyi’nin 25 Mart 2021 açıklaması ile uyumlu biçimde, birebir iş birliği yolunda ilerleme kaydedilmesine bağlılık göstermesini, tansiyonun düşürülmesinde süreklilik ve AB’nin korkularının dikkate alınmasını gerektiriyor.”
Aday değil partner
Stratejik Pusula dokümanında, Türkiye’nin AB’ye aday ülke statüsüne rastgele bir atıf yapılmıyor.
Evrakta, Türkiye ile bağlantılar konusunda, Ankara’nın AB’nin beklentilerine karşılık vermesi kaidesiyle “ortak çıkarlar” tabanında ilerlemeye vurgu yapılması, bu çerçevede şekillendirilecek bir “ikili iş birliği” çerçevesinin öngörülmesi dikkat çekiyor.
Ankara’dan reaksiyon: “Şaşarak ‘pusula’ olmaktan çıkan belge”
AB Başkanlar Zirvesi’nde onaylanması beklenen Stratejik Pusula evrakına Ankara sert reaksiyon gösterdi.
Türkiye Dışişleri Bakanlığı tarafınca yapılan açıklamada AB, “gerçekleri ve doğruları ıskalamış olmakla” eleştirilirken, “tam üyelik adayı olan bir NATO Müttefikini bu derece sığ bir bakışla ele alması AB için bir vizyonsuzluk ve talihsizliktir” denildi.
Açıklamada Stratejik Pusula dokümanı için, “Doğru tarafı göstermekten şaşarak ‘pusula’ olmaktan çıkan belge” tarifi yapılırken şunlar kaydedildi:
“Belgenin bilhassa ülkemize atıfta bulunulan Doğu Akdeniz kısmının, Türkiye’nin ve Kıbrıs Türklerinin bu denizdeki haklarını yok sayan ve maksimalist deniz yetki alanı tezleri bulunan iki AB üyesi tarafınca AB’ye dikte ettirildiği, bu haliyle memleketler arası hukuka, teamüle ve hatta AB’nin kendi müktesebatına karşıt ve gerçeklikten kopuk olduğu görülmektedir. Bu anlayışla gerçek tarafı göstermekten şaşarak ‘pusula’ olmaktan çıkan belgeyi ‘stratejik’ olarak gorebilmek de güçtür. Bu evrakın AB’yi Doğu Akdeniz’de, tahlillerin değil, meselelerin modülü yapacağı ve gerçek stratejilere taşımayacağı aşikardır.”
Stratejik Pusula ile ne hedefleniyor?
AB üye ülkeleri, Stratejik Pusula ile birinci sefer ortak güvenlik ve savunma vizyonu ile maksatlarının detaylı bir biçimde sıralandığı bir stratejik evrak kabul etmiş oluyor.
AB bu evrakta hedeflenen adımları atarak, krizler karşısında daha süratli ve kararla bir biçimde hareket etmeyi, süratli değişen tehditler karşısında yurttaşlarının güvenliğini sağlamayı, global bir aktör olabilmek için muhtaçlık duyulan askeri yetkinlikler ve teknolojilere yatırım yapılmasını, partnerlerle de ortak gayelere ulaşabilmeyi amaçlıyor.
Bu bağlamda askeri yetkinliklerin güçlendirilmesinden, nizamlı askeri tatbikatların yapılmasına, hibrit tehditlere karşı tesirli karşılık verebilme kapasitesinin geliştirilmesinden, ortak siber savunma siyasetinin güçlendirilmesine ve bir AB uzay stratejisinin geliştirilmesine varan bir epey başlıkta somut atılımlar öngörülüyor.
İki yıl evvel hazırlanmaya başlanan evrakın birinci taslağı 28 sayfa uzunluğundaydı ve Kasım ayında üye ülkelerle paylaşılmıştı. Hafta başında AB bakanları tarafınca kabul edilen son halinin ise 42 sayfa uzunluğunda olması dikkat çekti.
Rusya’nın Ukrayna’ya saldırması, Avrupa’nın bir savaşa sahne olması niçiniyle evrakın bir daha gözden geçirildiği, Rusya’ya yönelik tabirlerin sertleştirildiği belirtiliyor.