Artemis I: NASA birinci Ay misyonunu bugünlük iptal etti

bencede

New member
Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), Artemis misyonları kapsamındaki Ay’a yapılacak birinci seyahati bugün yaşanan teknik aksaklıklardan daha sonra ertelediğini deklare etti.

Artesmi I misyonuyla NASA’nın Space Launch System – SLS (Uzay Fırlatma Sistemi) olarak bilinen uzay aracı, Orion isimli kapsülü Ay’ın yörüngesine taşıyacak.



SLS, Florida’daki Kennedy Uzay Merkezi’nden bugün lokal saatle 08:33’te (Türkiye saatiyle 15:33) fırlatılması planlanmıştı.



Ancak fırlatma aracı SLS’e sıvı hidrojen yakıtı yüklemesi sırasında problemler yaşandı. NASA, yaklaşık 4 saat sürmesi planlanan yakıt doldurma operasyonu sırasında sızıntı yaşandığını lakin operasyonun yaklaşık yarım saatlik beklemeden daha sonra devam ettiğini deklare etti.


Bunun akabinde 3 numaralı motorda yaşanan birtakım problemler niçiniyle NASA’nın lokal saatle 6:30’da (TSİ 13:30) canlı yayının planlandığı üzere başlayamadığı belirtildi. Bunun yerine operasyonel güncellemeler paylaşıldı.



NASA’nın geri sayım saati 40 dakikada duduruldu. Ajans bunun, hidrojen grubu uçuş yöneticisine bilgi verirken yaşanan 10 dakikalık bir duraksama olduğunu deklare etti lakin yarım saatten uzun sürdü.



BBC’nin çıkarımına nazaran mühendis takımı dört motorun hepsinde eşit sıcaklığı sağlayamadı.



Sorunu çözmek için çalışmalar yapıldı fakat daha fazla vakte gereksinim var.



BBC’ye konuşan NASA astronotu Stan Love, yaşanan teknik problemlerin, “özellikle orijinal bir uzay aracının birinci uçuşu için fazlaca yaygın olduğunu” söylemiş oldu.



Büyük bir ilgiyle takip edilen fırlatma anından saatler evvel yüzbinlerce kişi Florida’nın Cape Canaveral kentine akın etti.



Bu bireyler içinde ABD Lider Yardımcısı Kamala Harris de vardı.



Harris, Artemis Programı’nın yeni bir “çağın başlangıcı” olduğunu belirtti, misyon için “bütün erkek ve bayanlara yarar sağlayacak bir vizyon ve ilham verici bir yenilik” dedi.


NASA’nın en kuvvetli aracı



SLS, NASA’nın şu ana kadarki en kuvvetli aracı. Orion isimli kapsül, Ay ve etrafında 42 günlük insansız bir misyonu tamamlamak üzere gönderiliyor ve 10 Ekim’de San Diego açıklarında Büyük Okyanus’a inerek birinci nazaranvini tamamlayacak.



Öncelikli gaye, 50 yıl ortadan daha sonra insanı bir daha Ay yüzebir daha götürmek. Fakat bundan ibaret değil; NASA gözünü epeyce daha ötelere, Mars’a yanlışsız oldukcatan çevirdi.



Orion’un bugünkü Ay nazaranvi mürettebatsız olarak yapılacak fakat her şey yolunda giderse astronotlar 2025’ten itibaren daha karmaşık bakılırsavler için gemiyi kullanacaklar.



Astronot Randy Bresnik, “Artemis I uçuşuyla yaptığımız her şeye, mürettebatlı yapılacak Artemis II uçuşundaki muhtemel riskleri azaltma gözüyle bakıyoruz” yorumunu yaptı.



Florida’da hava durumu yılın bu vakti çok bilinmeyen. Lakin Pazartesi sabah saatlerinin yüzde 80 oranında istenen hava kaidelerini sağlayacağı öngörülüyor.



Eğer teknik sıkıntılar niçiniyle uçuş daha sonraki saatlere yayılırsa, bu oran yüzde 60’lara düşüyor.



Artemis’in yağışlı havada fırlatılmasına onay verilmiyor.



Artemis ile ‘Ay misyonuna dönüş’



NASA, Ay misyonu için yeni teknolojileri kullanarak Artemis programıyla geri dönme kelamı vermişti. (Artemis’in, Yunan yaradanı Apollo’nun ikiz kız kardeşi ve Ay Tanrıçası olduğuna inanılıyor)


Ajans, Ay’a geri dönmenin 2030’larda Mars’a insan göndermenin önünü açacağını ve süreci kolaylaştıracağını düşünüyor. SLS ve Orion üzerinde 10 yıldan uzun müddettir çalışılıyor. Her biri için bugüne kadar 20 milyar dolardan fazla harcama yapıldı.



Orion, daha evvel bir kere, 2014’teki deneme uçuşunda Dünya’nın etrafında hareket etmişti.



SLS-Orion’un beşerli birinci misyonu Artemis 2 için 2024 hedefleniyor. Ay’ın yüzeyinde 1972’den daha sonra birinci sefer insanların ayak basacağı Artemis 3 projesi için de 2025 sonu planlanıyor.



NASA çabucak hemen Artemis 2 ve 3 misyonları için astronotları belirlemedi. Lakin Ay’ın yüzeyinde nereye iniş yapılabileceğine dair bilgileri paylaştı. 13 bölge belirleyen NASA, birinci misyon tamamlandıktan daha sonra bunların içinden tercih yapacak.



Asıl maksat Ay’ın daima karanlıkta olan ve milyarlarca yıldır oluşan donmuş su kütlelerinin olduğu varsayım edilen bölgelerini keşfetmek. Bu buzların ileride içme suyu yahut yakıt olarak kullanılabileceği öngörülüyor.


niçin eleştiriliyor?



NASA’nın Artemis bakılırsavi, yepyeni takviminin gerisindeyken orjinal bütçesini aşması ve sürdürülebilirliği tarafındaki soru işaretleri niçiniyle eleştiriliyor.



Artemis bakılırsaviyle Ay’a beşerli birinci seyahatin 2024’te yapılması planlanıyordu.



Ancak NASA, e-ticaret devi Amazon’un kurucusu Jeff Bezos’un uzay teşebbüsü Blue Origin şirketinin açtığı dava, Covid-19 pandemisi ve fonlamada yaşanan meseleler niçiniyle bu nazaranvi 2025’e ertelediğini deklare etti.



Bunların yanında SLS roketinin Ocak 2021’de yapılan testleri de başarısız olmuştu.



SLS roket programının 23,8 milyar dolarlık faturası tartışma konusu olurken, her bir fırlatışın 4 milyar doları aşan bütçesi NASA’nın kendi müfettişi tarafınca bile “sürdürülemez” olarak nitelendirilmişti.



NASA Artemis misyonu için 2025 yılına kadar 93 milyar dolar harcanacağını öngörüyordu.



Bunlara ek olarak NASA’nın eski yöneticilerinden Lori Garver üzere, ajansın milyarlarca dolar bütçe ayırdığı nazaranvin uzay seyahati açısından daha devrimsel olması gerektiğini düşünenler de var.



Garver, NASA’nın SLS için halihazırda sahip olduğu motorları yenilemek ya da nasıl yapılacağını bildiği yakıt tanklarını bir daha yapmak için kaynak ayırmak yerine fırlatma maliyetlerini aşağı çekmek ya da daha sürdürülebilir programlar geliştirmek için bir daha kullanılabilir teknolojilere yatırım yapabileceğini söylüyor.



BBC Bilim Muhabiri Rebecca Morelle’in analizi



Artemis yeni jenerasyonun Apollo’su mu olacak?




Apollo programı, gezegenimize ve insanlığa olan bakışımızı değiştirdi. Bundan 50 yıl daha sonra, insanlık bir daha gözünü Ay’a dikti. Artemis’in Apollo vazifesine şahit olmayan nesillere ilham vermesi umuluyor.



Artemis ile belirlenen yeni vazifeler 50 yıl evvelce çok farklı. NASA, Ay’a birinci bayan ve birinci siyah astronotu göndermeyi planlıyor. Bu, uzay araştırmalarının herkese açık olduğu iletisini taşıyacak. Ve Ay yüzeyi yalnızca başlangıç olacak. NASA’nın maksadı Mars’a ulaşmak.



Bugünkü fırlatışı izlemek üzere Kennedy istasyonu yakınındaki plajlar ve geçitlerde 200 binden çok insan olacağı öngörülüyor.



SLS, tabandan 39,1 meganewtonluk kuvvetle fırlatılacak. Uygulanan güç, 1960 ve 70’lerde Apollo astronotlarını Ay’a gönderen Satürn V roketlerine uygulanandan yaklaşık yüzde 15 daha fazla. Öbür bir deyişle, SLS’nin motorları kalkışta yaklaşık olarak 60 adet Concorde tipi süpersonik jeti güçlendirmeye yetecek kadar güç sağlıyor.



Uçuşla ilgili mühendis grubu en epey endişelendiren şeyse, Orion’un ısı kalkanının Dünya atmosferine bir daha girişinde karşılaşacağı yüksek sıcaklıkla başa çıkıp çıkamayacağı.



Orion’un atmosfere giriş suratının saatte 38 bin km olacağı öngörülüyor. Bu, ses suratının 32 katı.



Havacılık ve uzay sanayilerinde faaliyet gösteren Lockheed Martin’in Orion program yöneticisi Mike Hawes, mekiği koruyan güçlendirilmiş karbonun yaklaşık 1600C derecedede denendiğini lakin yeni bakılırsavinde 2200C ile karşılaşacağını söylüyor.



Artemis I bakılırsavinin evvelarinden biri de ısı kalkanının test edilmesi.


Artemis’in birinci uçuşu yalnızca NASA için değil, Avrupa Uzay Ajansı (ESA) için de bir dönüm noktası.



ESA, Orion kapsülünü uzayda iten art kısım olan servis modülünü sağladı. Avrupa, bu katkıyla vatandaşlarının Ay’ın yüzebir daha yapılacak seyahatlere dahil edileceğini umuyor.



Bugün Artemis IX’e kadar olan vazifeler planlanmış durumda.



Bu etapta Ay’da astronotların kullanmasına hazır hayat alanları ve gezici araçlar olacağı öngörülüyor.



Ama Artemis, insanları Mars’a götürme gayesinde bir ispat vazifesi olarak görülüyor.



NASA yöneticisi Bill Nelson, bu gaye için 2033 yılı maksadının ABD eski lideri Barrack Obama tarafınca belirlendiğini söylüyor ve ekliyor:



“Program onu izleyen tüm hükümetler tarafınca desteklendi ve bildiğim kadarıyla bunun için gerçekçi vakit dilimi 2030’ların sonu, tahminen 2040.”
 
Üst