bencede
New member
Gülsen Solaker
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ve akabinde Rusya üzerinde uygulanan yaptırımlar niçiniyle dünya çapında yeni bir “enerji arz mimarisi” oluşturulma gayretleri göze çarparken, İsrail gazının Avrupa pazarlarına ulaştırılması için Türkiye güzergahı alternatifi bir daha gündemde.
Ukrayna’da devam eden savaş, yaptırımlar ve buna karşılık Rusya’nın “dost olmayan ülkelere gazı ruble ile satma sonucu” dünyada güç alanındaki dengelerin değişmesine niye oldu.
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada doğalgaz satışı ödemelerinde Rus rublesine geçme planını duyurmuştu.
AB ülkeleri kullandıkları gazın yaklaşık yüzde 40’ını Rusya’dan ithal ediyor. Almanya da son aldığı kararla Rusya’dan petrol ve kömür alımlarına bu yıl, doğal gaz alımlarına da 2024’ün ortasında son vermeyi amaçladığını deklare etti. Bu kapsamda Batı ülkeleri güç kaynaklarının çeşitlendirilmesi için alternatif coğrafyalara yönelmiş durumda.
Bu coğrafyalardan ve alternatif gaz alanlarından birisi de İsrail. Doğu Akdeniz’deki İsrail gazı bu bölgedeki güç denkleminin değerli kesimlerinden biri olarak görülüyor.
DW Türkçe’ye konuşan güç uzmanı Necdet Pamir, İsrail’in öne çıkan iki alanı bulunduğunu, bunların Leviathan ve Tamar alanları olduğunu hatırlatarak, “Leviathan’da 623 milyar metreküp gaz var. 314 metreküp de Tamar’da var. Yani ikisini topladığınız vakit yaklaşık 1 trilyon metre küpe yakın” ayrıntılarını veriyor.
İsrail’in içerdeki kendi tüketimi 10 milyar metreküp civarında. Mısır ve Ürdün’e ihraç edilen gazın bir kısmının ulusal çıkarlar ve gelecek kuşaklar için ihraç edilmemesi tarafında kararları bulunuyor.
Güç uzmanı Pamir, İsrail’in ihraç edilmesi için ayrılan gaz ölçüsünün Rusya gazı için tek başına alternatif olmasının beklenemeyeceğini belirterek, tahminen Türkiye açısından yalnızca İran gazı kadar ölçüsü karşılayabileceğine dikkat çekiyor.
İsrail gazı bir daha gündemde
Rusya-Ukrayna savaşının tesiriyle güç arzında çeşitliliğin eskisine kıyasla daha kıymetli değerli olduğu ve İsrail gazının epey kâfi olmasa da bir daha ön plana çıktığı uzmanların ortak görüşü.
İsrail gazının Avrupa pazarlarına ulaştırılması için geçmişte farklı teknikler gündeme gelmiş ve birtakım projeler için adımlar atılmıştı. Yunanistan ve Kıbrıs üzerinden geçecek olan ve EastMed olarak isimlendirilen boru sınırı projesi maliyetinin yüksek olması ve ABD’nin dayanağını çekmesiyle gerçekleştirilememişti.
Ayrıyeten İsrail gazının jeolojik açıdan çıkartılması sıkıntı olduğuna, yüksek sülfür içermesi niçiniyle temizlenmesi gerektiğine de dikkat çekilerek, maliyetinin memleketler arası meblağların epeyce üstüne çıktığı belirtiliyor.
Artık ise İsrail gazının Türkiye üzerinden ulaştırılması bir daha gündemde. Türkiye ile İsrail içinde son periyotta bağların normalleştirmesi için atılan adımların da bu süreci hızlandıracağı düşünülüyor. Ankara’nın beklentisi de bu istikamette.
Necmettin Erbakan Üniversitesi Öğretim Üyesi Gökhan Çınkara, DW Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede, Türkiye-İsrail ilgilerinin güzelleşmesinin güç dahil biroldukça uyuşmazlık alanında ilerleme sağlanmasına yol açabileceğini belirterek, “Doğu Akdeniz’deki gaz sorununda ben Türkiye’nin elinin artık daha rahatladığını düşünüyorum. Bu noktada da Türkiye’nin kısa vadede Yunanistan’la, tahminen orta vadede Rum idaresiyle güç konusunda ortak bir noktada buluşabileceğini düşünenlerdenim” yorumu yapıyor.
Türkiye rotasında da zorluklar var
Fakat güç uzmanlarına göre Türkiye ile İsrail ortalarındaki problemleri çözse ve Doğu Akdeniz’de yeni bir barış denklemi kurulsa bile bu gazın çıkartılması ve batıya ulaştırılması hayli kolay olmayabilir.
Londra Güç Kümesi Lideri Mehmet Öğütçü, DW Türkçe’ye açıklamasında İsrail gazının Türkiye üzerinden ulaştırılması işinin kolay olmayacağını söyleyerek, “İki taraf karar verse de ‘tamam istiyoruz, haydi boru çizgisi inşa edelim’ ile olmuyor bu iş. Zira birtakım şayet olmazsa olmazlar var. Nedir bunlar? Birincisi oradaki gazın çıkartma maliyeti ne olacak?” diye konuşuyor.
Bu niçinle Leviathan alanındaki gazın maliyeti konusu kıymetli bir zorlayıcı faktör olarak görülüyor. Öğütçü bu konuyla ilgili şunları söylüyor:
“Bu gaz gereğince ucuza çıkacak mı? Çıktığı vakit alacak olan ülke, diyelim ki Türkiye, şayet ’10 milyar metreküp almak istiyorum’ diye bir kontrat imzalayacaksa, bu finansçıların işini kolaylaştırır. Finans sorunu kalmaz bu durumda.”
Necdet Pamir de İsrail gazının maliyetinin geçmiş devirlerdeki projelerde de yüksek olduğunu hatırlatarak, şöyleki konuşuyor:
“2020’de 100 dolar olan bin metre küp gaz, geçen yıl 1300 doların üstüne çıktı. Bu sene Ukrayna savaşıyla 2500 doları geçti. daha sonra tekrar düştü fakat bir daha 1300-1400 dolar. ötürüsıyla şu orta fiyatlar cazip olabilir. Lakin seneye epey daha fazla gaz olabilir piyasalarda ve fiyatlar bir daha aşağıya inebilir.”
Yunanistan ve Kıbrıs faktörü
Güç uzmanlarının dikkat çektiği bir öbür zorluk ise inşa edilecek boru çizgisinin Yunanistan ve Kıbrıs üzerinden geçmesi durumunda bu ülkelerin ikna edilmesi.
O kapsamda son senelerda restleşmelere sahne olan Doğu Akdeniz’de yeni bir istikrar kurulup kurulamayacağı da tartışılıyor. Öğütçü, burada devreye ABD’nin girmesi gerektiğini belirterek, şöyleki konuşuyor:
“Yani bu boru sınırının izleyeceği güzargah konusunda ‘sorun çıkartmayın’ deyip, kendi iki üye ülkesini ikna etmesi lazım. Ya da onları da işin içine katıp, Rum gazını da tahminen ek boru sınırıyla buna bağlamak mümkün olabilir. Zira olağanda olmaz denilen şeyler bu tarihi dönüm noktasında olabilir.”
Bu ortada Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan NATO tepesi dönüşünde uçakta yaptığı açıklamada İsrail ile yakınlaşmadan bahsetmesinin akabinde, güç ile ilgili bir soruya karşılık “Yaptığımız görüşmelerle birlikte önümüze güçte fazlaca daha farklı alanlar açılacak ve bunu duyduğunuzda ‘Bu da nereden çıktı’ diyeceksiniz. Bu görüşmelerden inşallah şu biçimde dört dörtlük bir sonuç çıkacak” demişti.
Reuters’ın üst seviye Türk yetkililere dayandırdığı haberde de doğalgaz çizgisinin güzergahı ve muahedeye katılacak taraflar konusunda somut kararların önümüzdeki aylarda açıklanabileceğini lisana getirildi.
Türkiye ile İsrail içinde sürat kazanan diplomasi trafiği kapsamında İsrail Başbakanı Bennett’in Ankara’ya gelmesi, Güç Bakanı Fatih Dönmez ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun ise İsrail’e gitmesi bekleniyor.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ve akabinde Rusya üzerinde uygulanan yaptırımlar niçiniyle dünya çapında yeni bir “enerji arz mimarisi” oluşturulma gayretleri göze çarparken, İsrail gazının Avrupa pazarlarına ulaştırılması için Türkiye güzergahı alternatifi bir daha gündemde.
Ukrayna’da devam eden savaş, yaptırımlar ve buna karşılık Rusya’nın “dost olmayan ülkelere gazı ruble ile satma sonucu” dünyada güç alanındaki dengelerin değişmesine niye oldu.
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada doğalgaz satışı ödemelerinde Rus rublesine geçme planını duyurmuştu.
AB ülkeleri kullandıkları gazın yaklaşık yüzde 40’ını Rusya’dan ithal ediyor. Almanya da son aldığı kararla Rusya’dan petrol ve kömür alımlarına bu yıl, doğal gaz alımlarına da 2024’ün ortasında son vermeyi amaçladığını deklare etti. Bu kapsamda Batı ülkeleri güç kaynaklarının çeşitlendirilmesi için alternatif coğrafyalara yönelmiş durumda.
Bu coğrafyalardan ve alternatif gaz alanlarından birisi de İsrail. Doğu Akdeniz’deki İsrail gazı bu bölgedeki güç denkleminin değerli kesimlerinden biri olarak görülüyor.
DW Türkçe’ye konuşan güç uzmanı Necdet Pamir, İsrail’in öne çıkan iki alanı bulunduğunu, bunların Leviathan ve Tamar alanları olduğunu hatırlatarak, “Leviathan’da 623 milyar metreküp gaz var. 314 metreküp de Tamar’da var. Yani ikisini topladığınız vakit yaklaşık 1 trilyon metre küpe yakın” ayrıntılarını veriyor.
İsrail’in içerdeki kendi tüketimi 10 milyar metreküp civarında. Mısır ve Ürdün’e ihraç edilen gazın bir kısmının ulusal çıkarlar ve gelecek kuşaklar için ihraç edilmemesi tarafında kararları bulunuyor.
Güç uzmanı Pamir, İsrail’in ihraç edilmesi için ayrılan gaz ölçüsünün Rusya gazı için tek başına alternatif olmasının beklenemeyeceğini belirterek, tahminen Türkiye açısından yalnızca İran gazı kadar ölçüsü karşılayabileceğine dikkat çekiyor.
İsrail gazı bir daha gündemde
Rusya-Ukrayna savaşının tesiriyle güç arzında çeşitliliğin eskisine kıyasla daha kıymetli değerli olduğu ve İsrail gazının epey kâfi olmasa da bir daha ön plana çıktığı uzmanların ortak görüşü.
İsrail gazının Avrupa pazarlarına ulaştırılması için geçmişte farklı teknikler gündeme gelmiş ve birtakım projeler için adımlar atılmıştı. Yunanistan ve Kıbrıs üzerinden geçecek olan ve EastMed olarak isimlendirilen boru sınırı projesi maliyetinin yüksek olması ve ABD’nin dayanağını çekmesiyle gerçekleştirilememişti.
Ayrıyeten İsrail gazının jeolojik açıdan çıkartılması sıkıntı olduğuna, yüksek sülfür içermesi niçiniyle temizlenmesi gerektiğine de dikkat çekilerek, maliyetinin memleketler arası meblağların epeyce üstüne çıktığı belirtiliyor.
Artık ise İsrail gazının Türkiye üzerinden ulaştırılması bir daha gündemde. Türkiye ile İsrail içinde son periyotta bağların normalleştirmesi için atılan adımların da bu süreci hızlandıracağı düşünülüyor. Ankara’nın beklentisi de bu istikamette.
Necmettin Erbakan Üniversitesi Öğretim Üyesi Gökhan Çınkara, DW Türkçe’ye yaptığı değerlendirmede, Türkiye-İsrail ilgilerinin güzelleşmesinin güç dahil biroldukça uyuşmazlık alanında ilerleme sağlanmasına yol açabileceğini belirterek, “Doğu Akdeniz’deki gaz sorununda ben Türkiye’nin elinin artık daha rahatladığını düşünüyorum. Bu noktada da Türkiye’nin kısa vadede Yunanistan’la, tahminen orta vadede Rum idaresiyle güç konusunda ortak bir noktada buluşabileceğini düşünenlerdenim” yorumu yapıyor.
Türkiye rotasında da zorluklar var
Fakat güç uzmanlarına göre Türkiye ile İsrail ortalarındaki problemleri çözse ve Doğu Akdeniz’de yeni bir barış denklemi kurulsa bile bu gazın çıkartılması ve batıya ulaştırılması hayli kolay olmayabilir.
Londra Güç Kümesi Lideri Mehmet Öğütçü, DW Türkçe’ye açıklamasında İsrail gazının Türkiye üzerinden ulaştırılması işinin kolay olmayacağını söyleyerek, “İki taraf karar verse de ‘tamam istiyoruz, haydi boru çizgisi inşa edelim’ ile olmuyor bu iş. Zira birtakım şayet olmazsa olmazlar var. Nedir bunlar? Birincisi oradaki gazın çıkartma maliyeti ne olacak?” diye konuşuyor.
Bu niçinle Leviathan alanındaki gazın maliyeti konusu kıymetli bir zorlayıcı faktör olarak görülüyor. Öğütçü bu konuyla ilgili şunları söylüyor:
“Bu gaz gereğince ucuza çıkacak mı? Çıktığı vakit alacak olan ülke, diyelim ki Türkiye, şayet ’10 milyar metreküp almak istiyorum’ diye bir kontrat imzalayacaksa, bu finansçıların işini kolaylaştırır. Finans sorunu kalmaz bu durumda.”
Necdet Pamir de İsrail gazının maliyetinin geçmiş devirlerdeki projelerde de yüksek olduğunu hatırlatarak, şöyleki konuşuyor:
“2020’de 100 dolar olan bin metre küp gaz, geçen yıl 1300 doların üstüne çıktı. Bu sene Ukrayna savaşıyla 2500 doları geçti. daha sonra tekrar düştü fakat bir daha 1300-1400 dolar. ötürüsıyla şu orta fiyatlar cazip olabilir. Lakin seneye epey daha fazla gaz olabilir piyasalarda ve fiyatlar bir daha aşağıya inebilir.”
Yunanistan ve Kıbrıs faktörü
Güç uzmanlarının dikkat çektiği bir öbür zorluk ise inşa edilecek boru çizgisinin Yunanistan ve Kıbrıs üzerinden geçmesi durumunda bu ülkelerin ikna edilmesi.
O kapsamda son senelerda restleşmelere sahne olan Doğu Akdeniz’de yeni bir istikrar kurulup kurulamayacağı da tartışılıyor. Öğütçü, burada devreye ABD’nin girmesi gerektiğini belirterek, şöyleki konuşuyor:
“Yani bu boru sınırının izleyeceği güzargah konusunda ‘sorun çıkartmayın’ deyip, kendi iki üye ülkesini ikna etmesi lazım. Ya da onları da işin içine katıp, Rum gazını da tahminen ek boru sınırıyla buna bağlamak mümkün olabilir. Zira olağanda olmaz denilen şeyler bu tarihi dönüm noktasında olabilir.”
Bu ortada Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan NATO tepesi dönüşünde uçakta yaptığı açıklamada İsrail ile yakınlaşmadan bahsetmesinin akabinde, güç ile ilgili bir soruya karşılık “Yaptığımız görüşmelerle birlikte önümüze güçte fazlaca daha farklı alanlar açılacak ve bunu duyduğunuzda ‘Bu da nereden çıktı’ diyeceksiniz. Bu görüşmelerden inşallah şu biçimde dört dörtlük bir sonuç çıkacak” demişti.
Reuters’ın üst seviye Türk yetkililere dayandırdığı haberde de doğalgaz çizgisinin güzergahı ve muahedeye katılacak taraflar konusunda somut kararların önümüzdeki aylarda açıklanabileceğini lisana getirildi.
Türkiye ile İsrail içinde sürat kazanan diplomasi trafiği kapsamında İsrail Başbakanı Bennett’in Ankara’ya gelmesi, Güç Bakanı Fatih Dönmez ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun ise İsrail’e gitmesi bekleniyor.