bencede
New member
Macaristan genel seçimlerinin en büyük sürprizi seçimler öncesi uzun çalışmalar kararında bir ortaya gelen ve ön seçim yoluyla ortak adaylar saptayan muhalefetin büyük bir hezimete uğramasıydı.
Hezimet tanımlamasının kriteri yalnızca muhalefet ittifakının 12 yıldır devam eden Viktor Orban iktidarına son verememesi değildi.
Viktor Orban pazar günü yapılan 2022 seçimlerinden, bundan evvelki yani 2018 genel seçimlerinde aldığı oyları artırarak çıktı.
Muhalefet ise 2022 yılı genel seçim neticelerina bakılırsa Orban’ın oy oranını yakalamak şu biçimde dursun, muhalefet ittifakında yer alan partilerin 2018 yılında aldıkları oy toplamının da altına düştü, parlamentodaki sandalye sayısı da azaldı.
Orban ve cephesinin devlet imkânlarını da kullanarak gündeme getirdikleri “tam saha prese” karşı koyabilecek maddi imkânlara sahip olmayışları da vurgulandı, palavraya ve siyasi ahlaktan uzak argümanlara dayandırılan karalama kampanyalarının tesirinden de kelam edildi.
şüphesiz bunların her biri bir ölçü doğruluk içeriyor. Lakin sanki sorun bunlardan mı ibaret? Muhalefetin kendi iç işleyişi, ittifak süreci, seçim kampanyasının yönetimi yanlışsız mıydı?
Bu mağlubiyet cevap bulunması gereken bir dizi ağır soruyu muhalefetin önüne koymuş durumda.
elbette karşılıklar seçimin yarattığı hayal kırıklığının akabinde süreç ortasında bulunacak, mağlubiyetin kodları çözülmeye çalışılacak.
Viktor Orban 12 yıldır iktidarda
Seçim aritmetiğinde 5+1 her durumda 6 eder mi?
Üzerinde en çok tartışılan bahis, seçim ittifakında bir ortaya gelen ve ortak noktası yalnızca Orban’ı iktidardan indirmek olan “sağ” ve “sol” partilerin kendi doğal tabanlarına ne kadar hakim olabildikleri, ve seçimlerde kendi seçmen kitlelerini ortak adaylara oy vermeleri konusunda ne kadar yönlendirebildikleri.
Yorumcular bilhassa radikal sağ “Jobbik” partisi üzerinde duruyorlar. Milliyetçi Jobbik partisi 2018 seçimlerinde %20 üzere devasa yükseklikte bir oy alarak Fidesz’in akabinde ikinci büyük parti olarak meclise girmişti.
Lakin seçim daha sonrası parti ortasında yaşanan iç çatışmalar, Orban’a karşı ittifak konusunun da gündeme gelmesiyle derinleşmiş ve parti ortasında radikal bir kümenin partiden ayrılmasını birlikteinde getirmişti.
çabucak sonrasındaki süreçte Jobbik tabanının sol partilerle iş birliğine sıcak bakmadığı sinyalleri parti üst idaresi tarafınca fazlaca ciddiye alınmadı ve sonuçta 3 Nisan’da sandıktan çıkan büyük hezimet, Jobbik tabanının parti idaresini cezalandırdığını ortaya koydu; Jobbik partisinin kuvvetli olduğu bölgelerden ortak muhalefete yeteri kadar dayanak gelmemişti.
Dahası Jobbik’ten ayrılan bir kümenin oluşturduğu yeni radikal sağ yeni parti %5’lik barajı aşarak parlamentoya girmeyi başardı. Bu da önümüzdeki periyotta Jobbik partisinin doğal tabanındaki erozyonun devam edeceğinin bir işareti.
Getty Images Muhalefetin ortak adayı Peter Marki-Zay
olağan olarak partiler içindeki “kan uyuşmazlığı” tartışması yalnızca Jobbik seçmeni ile hudutlu değil. Sol partilerin seçmenleri içinden da ortak listelerdeki Jobbik adaylarına oy çıkmadığı kanısı hayli yaygın.
Sonuçta muhalefet partileri bundan evvelki seçimlerde tek tek aldıkları oy ölçüsü ile karşılaştırıldığında 2022 seçimlerinde ittifak olarak tam bir milyon daha az oy aldı.
Yani siyaset aritmetiğinde 5+1=6 kararınu vermedi, partilerin tabanlarının hazımsızlığı toplam oyları artırmadı, bilakis azalttı.
Ön seçim muvaffakiyet talihini kesinlikle artırır mı?
Macar muhalefet ittifakı tek turlu dar bölge seçim sistemi uygulaması niçiniyle seçim bölgelerinde FİDESZ adayı karşısına tek adayla çıkmak için ön seçimlere gitti. Ön seçimin hedefi kelam konusu seçim bölgesinde en kuvvetli adayın hangi partiden olacağının tespitiydi.
Lakin ön seçimlere isteyen herkes katılabildiğinden, tahminen de demokratik olma uğraşı niçiniyle büsbütün kontrolsüz bir aday belirleme süreci yaşandı. bir epey yörede kuvvetli üzere görünen partinin önerdiği adayın, aslında tüm seçmenlerin oyunu alabilmekten fazla uzak bir profil çizdiği daha sonra anlaşıldı.
Kimi yerlerde milletvekili aday adayı seçilen şahısların yolsuzluklarda ismi geçtiği, ya da geçmişte savunulamayacak ırkçı açıklamalar yaptığı anlaşıldı. Her ne kadar bu bireyler çabucak sonrasında geri çekilseler de bu, seçmenler nezdindeki inancı azalttı.
Ön seçim, milletvekili adaylıklarında olduğu üzere ortak başbakan adayının kim olacağının tespitinde de sakatlıklar içeriyordu.
Beş adayın içinden aday sayısını evvel üçe, daha sonra teğe indiren ve büsbütün kamuoyuna açık yapılan ön seçim sistemindeki boşluklar, sürpriz bir biçimde aslında ardında bir parti bile bulunmayan küçük bir kentin muhafazakâr belediye liderinin öne çıkmasını sağladı.
Bu sistemle muhalefetin ortak adayı haline gelen Peter Marki-Zay’ın ülke genelinde bir kampanyayı kaldırabilecek kapasitede olup olmadığı epey tartışıldı. Kampanya sürecindeki kusurları, yanlış açıklamaları niçiniyle birfazlaca sefer seçmenden özür dilemesi, muhalefetin Orban karşısındaki başbakan adayının tartısını azalttı.
Muhalefet başkanları içindeki uyumsuzluk, muhalefetin toplam tesirini ne kadar azalttı?
Muhalefet önderleri ön seçim sürecinden başlayarak, seçim kampanyası boyunca bir türlü kendi ortalarında bir uyum oluşturamadılar. bir fazlaca sefer birebir bahiste farklı görüşler lisana getirildi.
olağan olarak bu farklılıkların temelinde partilerin farklı ideolojilere dayalı siyasetlerinin birbirinden fazlaca uzak olması yatıyordu. Fakat muhalefet başkanlarının seçim gafları yalnızca bunlarla açıklanabilecek tipten değil.
Ülkeyi bir arada yönetmeye, ağır memleket sıkıntılarını çözmeye aday başkanların belirli bir mevzuda birbirinden farklılıklar içeren açıklamalar yapması seçmende şüphesiz güvensizlik yarattı.
Muhalefet önderleri bunun farkına vardıklarında büsbütün geri plana çekilip kampanyanın görünürdeki temsil yüzünü yalnızca Peter Marki-Zay’a bıraktılar, lakin muhalefetin ortak başbakan adayının her mevzuda kucak kucak açıklama yapması ve bunların bir kısmının muhalefetin bileşenleri tarafınca savunulamaması meselelere niye oldu.
Seçim kampanyası boyunca vakit zaman muhalefet önderleri alttan alta başka önderleri eleştiren açıklamalar da yaptılar. Bu ise seçmenin “kendi içinde bile anlaşamayan” partilere duyduğu inancı azalttı.
“Çok başlılık” gelişmeler karşısında süratli hal almayı engelledi mi?
Macaristan’daki seçim süreci savaş süreciyle de iç içe geçti. Aslında Rusya’nın Ukrayna’ya, tüm dünya tarafınca mahkûm edilen kanlı bir savaş başlatması muhalefet açısından avantaj olarak değerlendirilebilirdi. Zira Viktor Orban iktidardaki bilhassa son yıllarını Avrupa Birliği’ne karşı Rusya ile istikrar siyaseti inşa etmekte kullanmıştı.
İşte patlayan savaş bu yakınlık niçiniyle Orban’ı sıkıntı durumda bıraktı. Lakin Viktor Orban, derhal yeni bir strateji geliştirdi: “Savaşın haricinde kalma, Macaristan’ı barış ve güvenlik ortasında tutma” sloganını seçim sloganı haline getirdi. Devlet medyasının propaganda imkânları harekete geçirildi.
Muhalefet ise AB ve NATO çizgisinde kalmaya itina gösterdi. Fakat pratikte neler yapılması gerektiği konusunda kendi ortalarında bir mutabakata varıncaya kadar FİDESZ propaganda düzeneği harekete geçmiş ve halkın gözünde muhalefet “ülkeyi savaşa sokmak istiyorlar” damgasını yemişti bile.
Seçim kampanyasının son günleri daima bu savların bir daha gündeme getirilmesi ve muhalefet tarafınca tekzip edilmeye çalışılmasıyla geçti.
Negatif seçim kampanyası mı, program yüklü müspet kampanya mı?
Muhalefetin başarısızlığında tahminen de en kıymetli ögelerden biri kampanyanın üzerine oturtulduğu ana prensipti.
Viktor Orban’ın yalnızca seçimlerde de değil, yıllardır her fırsatta sürdürdüğü kampanyaların en temel özelliği halkı bölen, düşman yaratan, toplumu kamplara ayıran”negatif” kampanyalar olmasıydı.
Bu kampanyalar karşı tarafı aşağılayan, zan altında bırakan, güvenilmezlik kuşkuları yaratan, farklılıkları dışlayan ve sonuçta kendi taraftarlarının saflarını, yaratılan dehşet çemberinde sıkılaştırmayı hedefleyen çalışmalardı.
Muhalefet son seçim kampanyasında Orban’ı kendi silahıyla vurmayı denedi. Birleşik muhalefetin tüm seçim faaliyetleri Orban rejiminin aksilikleri ve yolsuzluk, hırsızlık tezleri üzerine kuruldu.
Muhalefet iktidara gelirse neyi nasıl yapacağı üzerine derli toplu bir program ortaya koyamadı. şüphesiz Orban’ın da sunduğu hiç bir program yoktu fakat onun teminatı, masaya koyduğu yıllardır denenen, sınanan kendi şahsıydı. Muhalefet ise bir kumar oynadı, Orban’ı eleştirmekten diğer yapacaklarıyla ilgili masaya somut bir destek sunamadı.
Bu ise birbirinden farklı kamplar halinde, kendi gerçeklerini yaşayan bölümleri birbirine yakınlaştırmaktan, çabucak hemen kararsız seçmeni ikna etmekten, toplumu bütünleştirmekten çok ayrışmayı derinleştirdi ve bundan yararlı çıkan da, bu işi epeyce daha âlâ yapan Viktor Orban oldu.
Hezimet tanımlamasının kriteri yalnızca muhalefet ittifakının 12 yıldır devam eden Viktor Orban iktidarına son verememesi değildi.
Viktor Orban pazar günü yapılan 2022 seçimlerinden, bundan evvelki yani 2018 genel seçimlerinde aldığı oyları artırarak çıktı.
Muhalefet ise 2022 yılı genel seçim neticelerina bakılırsa Orban’ın oy oranını yakalamak şu biçimde dursun, muhalefet ittifakında yer alan partilerin 2018 yılında aldıkları oy toplamının da altına düştü, parlamentodaki sandalye sayısı da azaldı.
Orban ve cephesinin devlet imkânlarını da kullanarak gündeme getirdikleri “tam saha prese” karşı koyabilecek maddi imkânlara sahip olmayışları da vurgulandı, palavraya ve siyasi ahlaktan uzak argümanlara dayandırılan karalama kampanyalarının tesirinden de kelam edildi.
şüphesiz bunların her biri bir ölçü doğruluk içeriyor. Lakin sanki sorun bunlardan mı ibaret? Muhalefetin kendi iç işleyişi, ittifak süreci, seçim kampanyasının yönetimi yanlışsız mıydı?
Bu mağlubiyet cevap bulunması gereken bir dizi ağır soruyu muhalefetin önüne koymuş durumda.
elbette karşılıklar seçimin yarattığı hayal kırıklığının akabinde süreç ortasında bulunacak, mağlubiyetin kodları çözülmeye çalışılacak.
Viktor Orban 12 yıldır iktidarda
Seçim aritmetiğinde 5+1 her durumda 6 eder mi?
Üzerinde en çok tartışılan bahis, seçim ittifakında bir ortaya gelen ve ortak noktası yalnızca Orban’ı iktidardan indirmek olan “sağ” ve “sol” partilerin kendi doğal tabanlarına ne kadar hakim olabildikleri, ve seçimlerde kendi seçmen kitlelerini ortak adaylara oy vermeleri konusunda ne kadar yönlendirebildikleri.
Yorumcular bilhassa radikal sağ “Jobbik” partisi üzerinde duruyorlar. Milliyetçi Jobbik partisi 2018 seçimlerinde %20 üzere devasa yükseklikte bir oy alarak Fidesz’in akabinde ikinci büyük parti olarak meclise girmişti.
Lakin seçim daha sonrası parti ortasında yaşanan iç çatışmalar, Orban’a karşı ittifak konusunun da gündeme gelmesiyle derinleşmiş ve parti ortasında radikal bir kümenin partiden ayrılmasını birlikteinde getirmişti.
çabucak sonrasındaki süreçte Jobbik tabanının sol partilerle iş birliğine sıcak bakmadığı sinyalleri parti üst idaresi tarafınca fazlaca ciddiye alınmadı ve sonuçta 3 Nisan’da sandıktan çıkan büyük hezimet, Jobbik tabanının parti idaresini cezalandırdığını ortaya koydu; Jobbik partisinin kuvvetli olduğu bölgelerden ortak muhalefete yeteri kadar dayanak gelmemişti.
Dahası Jobbik’ten ayrılan bir kümenin oluşturduğu yeni radikal sağ yeni parti %5’lik barajı aşarak parlamentoya girmeyi başardı. Bu da önümüzdeki periyotta Jobbik partisinin doğal tabanındaki erozyonun devam edeceğinin bir işareti.
Getty Images Muhalefetin ortak adayı Peter Marki-Zay
olağan olarak partiler içindeki “kan uyuşmazlığı” tartışması yalnızca Jobbik seçmeni ile hudutlu değil. Sol partilerin seçmenleri içinden da ortak listelerdeki Jobbik adaylarına oy çıkmadığı kanısı hayli yaygın.
Sonuçta muhalefet partileri bundan evvelki seçimlerde tek tek aldıkları oy ölçüsü ile karşılaştırıldığında 2022 seçimlerinde ittifak olarak tam bir milyon daha az oy aldı.
Yani siyaset aritmetiğinde 5+1=6 kararınu vermedi, partilerin tabanlarının hazımsızlığı toplam oyları artırmadı, bilakis azalttı.
Ön seçim muvaffakiyet talihini kesinlikle artırır mı?
Macar muhalefet ittifakı tek turlu dar bölge seçim sistemi uygulaması niçiniyle seçim bölgelerinde FİDESZ adayı karşısına tek adayla çıkmak için ön seçimlere gitti. Ön seçimin hedefi kelam konusu seçim bölgesinde en kuvvetli adayın hangi partiden olacağının tespitiydi.
Lakin ön seçimlere isteyen herkes katılabildiğinden, tahminen de demokratik olma uğraşı niçiniyle büsbütün kontrolsüz bir aday belirleme süreci yaşandı. bir epey yörede kuvvetli üzere görünen partinin önerdiği adayın, aslında tüm seçmenlerin oyunu alabilmekten fazla uzak bir profil çizdiği daha sonra anlaşıldı.
Kimi yerlerde milletvekili aday adayı seçilen şahısların yolsuzluklarda ismi geçtiği, ya da geçmişte savunulamayacak ırkçı açıklamalar yaptığı anlaşıldı. Her ne kadar bu bireyler çabucak sonrasında geri çekilseler de bu, seçmenler nezdindeki inancı azalttı.
Ön seçim, milletvekili adaylıklarında olduğu üzere ortak başbakan adayının kim olacağının tespitinde de sakatlıklar içeriyordu.
Beş adayın içinden aday sayısını evvel üçe, daha sonra teğe indiren ve büsbütün kamuoyuna açık yapılan ön seçim sistemindeki boşluklar, sürpriz bir biçimde aslında ardında bir parti bile bulunmayan küçük bir kentin muhafazakâr belediye liderinin öne çıkmasını sağladı.
Bu sistemle muhalefetin ortak adayı haline gelen Peter Marki-Zay’ın ülke genelinde bir kampanyayı kaldırabilecek kapasitede olup olmadığı epey tartışıldı. Kampanya sürecindeki kusurları, yanlış açıklamaları niçiniyle birfazlaca sefer seçmenden özür dilemesi, muhalefetin Orban karşısındaki başbakan adayının tartısını azalttı.
Muhalefet başkanları içindeki uyumsuzluk, muhalefetin toplam tesirini ne kadar azalttı?
Muhalefet önderleri ön seçim sürecinden başlayarak, seçim kampanyası boyunca bir türlü kendi ortalarında bir uyum oluşturamadılar. bir fazlaca sefer birebir bahiste farklı görüşler lisana getirildi.
olağan olarak bu farklılıkların temelinde partilerin farklı ideolojilere dayalı siyasetlerinin birbirinden fazlaca uzak olması yatıyordu. Fakat muhalefet başkanlarının seçim gafları yalnızca bunlarla açıklanabilecek tipten değil.
Ülkeyi bir arada yönetmeye, ağır memleket sıkıntılarını çözmeye aday başkanların belirli bir mevzuda birbirinden farklılıklar içeren açıklamalar yapması seçmende şüphesiz güvensizlik yarattı.
Muhalefet önderleri bunun farkına vardıklarında büsbütün geri plana çekilip kampanyanın görünürdeki temsil yüzünü yalnızca Peter Marki-Zay’a bıraktılar, lakin muhalefetin ortak başbakan adayının her mevzuda kucak kucak açıklama yapması ve bunların bir kısmının muhalefetin bileşenleri tarafınca savunulamaması meselelere niye oldu.
Seçim kampanyası boyunca vakit zaman muhalefet önderleri alttan alta başka önderleri eleştiren açıklamalar da yaptılar. Bu ise seçmenin “kendi içinde bile anlaşamayan” partilere duyduğu inancı azalttı.
“Çok başlılık” gelişmeler karşısında süratli hal almayı engelledi mi?
Macaristan’daki seçim süreci savaş süreciyle de iç içe geçti. Aslında Rusya’nın Ukrayna’ya, tüm dünya tarafınca mahkûm edilen kanlı bir savaş başlatması muhalefet açısından avantaj olarak değerlendirilebilirdi. Zira Viktor Orban iktidardaki bilhassa son yıllarını Avrupa Birliği’ne karşı Rusya ile istikrar siyaseti inşa etmekte kullanmıştı.
- Macaristan’da Viktor Orban’ın zaferi AB için niye berbat haber?
İşte patlayan savaş bu yakınlık niçiniyle Orban’ı sıkıntı durumda bıraktı. Lakin Viktor Orban, derhal yeni bir strateji geliştirdi: “Savaşın haricinde kalma, Macaristan’ı barış ve güvenlik ortasında tutma” sloganını seçim sloganı haline getirdi. Devlet medyasının propaganda imkânları harekete geçirildi.
Muhalefet ise AB ve NATO çizgisinde kalmaya itina gösterdi. Fakat pratikte neler yapılması gerektiği konusunda kendi ortalarında bir mutabakata varıncaya kadar FİDESZ propaganda düzeneği harekete geçmiş ve halkın gözünde muhalefet “ülkeyi savaşa sokmak istiyorlar” damgasını yemişti bile.
Seçim kampanyasının son günleri daima bu savların bir daha gündeme getirilmesi ve muhalefet tarafınca tekzip edilmeye çalışılmasıyla geçti.
Negatif seçim kampanyası mı, program yüklü müspet kampanya mı?
Muhalefetin başarısızlığında tahminen de en kıymetli ögelerden biri kampanyanın üzerine oturtulduğu ana prensipti.
Viktor Orban’ın yalnızca seçimlerde de değil, yıllardır her fırsatta sürdürdüğü kampanyaların en temel özelliği halkı bölen, düşman yaratan, toplumu kamplara ayıran”negatif” kampanyalar olmasıydı.
Bu kampanyalar karşı tarafı aşağılayan, zan altında bırakan, güvenilmezlik kuşkuları yaratan, farklılıkları dışlayan ve sonuçta kendi taraftarlarının saflarını, yaratılan dehşet çemberinde sıkılaştırmayı hedefleyen çalışmalardı.
Muhalefet son seçim kampanyasında Orban’ı kendi silahıyla vurmayı denedi. Birleşik muhalefetin tüm seçim faaliyetleri Orban rejiminin aksilikleri ve yolsuzluk, hırsızlık tezleri üzerine kuruldu.
Muhalefet iktidara gelirse neyi nasıl yapacağı üzerine derli toplu bir program ortaya koyamadı. şüphesiz Orban’ın da sunduğu hiç bir program yoktu fakat onun teminatı, masaya koyduğu yıllardır denenen, sınanan kendi şahsıydı. Muhalefet ise bir kumar oynadı, Orban’ı eleştirmekten diğer yapacaklarıyla ilgili masaya somut bir destek sunamadı.
Bu ise birbirinden farklı kamplar halinde, kendi gerçeklerini yaşayan bölümleri birbirine yakınlaştırmaktan, çabucak hemen kararsız seçmeni ikna etmekten, toplumu bütünleştirmekten çok ayrışmayı derinleştirdi ve bundan yararlı çıkan da, bu işi epeyce daha âlâ yapan Viktor Orban oldu.