bencede
New member
Melis Karaca
Fransa’nın cumhurbaşkanlığı seçim süreci; alınan dersler ve genel seçime ışık tutan vaatlerle bitmiş oldu. Emmanuel Macron bir daha cumhurbaşkanı seçilirken yapılan değerlendirmelerde çok sağcı Le Pen’in partisinin kendi tarihinin en yüksek oyunu gördüğü de es geçilmedi.
bir daha seçilen Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, kendisine oy verenler içinde çok sağı engellemek için hareket edenler olduğunun şuurunda olduğunu belirterek yeni beş yılına hazırlanırken birinci çeşidin adaylarından Jean-Luc Melenchon ve ikinci çeşitte yarışan Marine Le Pen ise genel seçimlere ait amaçlarını duyurmaya başladı. Macron’un karşısında siyasetlerini yürütmek konusunda tıkanıklıklara yol açabilecek bir hükûmetle beş yılı yürütüp yürütemeyeceğine ait tartışmalar sürüyor.
T24 için değerlendirmede bulunan İstanbul Bilgi Üniversitesi Memleketler arası Alakalar Kısmı Öğretim üyesi Prof. Dr. Emre Gönen ve Sorbonne Üniversitesi Öğretim Üyesi Sosyolog Pınar Kılavuz, Fransa’daki gelecek beş yılı, kendi tarihinin en yüksek oyunu alan Le Pen aile partisini, Fransa’nın genel seçim sistemi ve olasılıkları, seçmen davranışı ve Macron’un önündeki zorlukları anlattı.
“Macron, AB’nin toparlanma sürecini kendi hanesine yazdırabilir”
Emmanuel Macron ile geçecek bir beş yıl daha, Fransa ve Avrupa birliği için sizce ne manaya geliyor?
İstanbul Bilgi Üniversitesi Milletlerarası İlgiler Kısmı Öğretim üyesi Prof. Dr. Emre Gönen, Macron’u “Fransa’da AB bütünleşmesini hem ideolojik olarak savunan tıpkı vakitte derinleşmesi için görüşler ortaya atan yegâne siyasetçi” olarak niteleyerek bir manada Avrupa Birliği işleyişinin başarılı olmasının Macron’un hanesine yazıldığını belirtiyor. Öte yandan Fransız kamuoyunda AB’nin fazlaca sevilen bir kurum olmadığını belirterek şunları söylüyor:
“Kimse Avrupa entegrasyonunun yarattığı istikrar ve refah ortamından vazgeçmek niyetinde değil (belki İngiltere hariç tutulabilir), lakin iktisat güzel gitmediği vakit bütün kabahatin AB’ye atılması da çoğunlukla görülen bir gelişme.”
Gönen, Macron için gelecek beş yıllık süreçte yeni bir toplumsal patlama ya da pandemi yaşanmazsa AB’nin toparlanma sürecinin kendi hanesine yazdırabileceğini, orta vadede işlerin düzelmediği bir durumda ise Macron’un yer kaybedeceğini belirtiyor.
Seçim, Macron’un zaferi olarak yorumlanırken bununla birlikte Marine Le Pen’in aldığı yüzde 41.5’lik oy, çok sağın yıllar ortasında yükselen oy oranını da gösteriyor. Bu durumu Fransa’da çok sağın geleceği manasında nasıl değerlendirirsiniz?
Tüm gelişmiş ülkelerde çok sağ telaffuzun giderek daha geniş ve daha esnek bir popülizmle birleşerek müesses sağ partiler ve bir kısım tepkisel sol seçmenin oyunu alabildiğini söyleyen Gönen, şu biçimde devam ediyor:
“Bu, evvelden düşündüğümüz üzere çok sağ=faşizm denklemine tam uyan bir gelişme değil. Doğal ki Avrupa ya da ABD çok sağının tam manasıyla Faşist diktatörlüklere tekabül etmemesi, epeyce teselli edici bir konu üzere görünmüyor. Lakin bu gelişmeyi daha uygun incelemek ve bu gelişme ile nasıl gayret edileceğini daha sağlam datalarla, stratejilerle saptamak da bütün demokrat niyetli insan ve kurumların gündeminde olmalı.”
“Yabancı düşmanlığının genelgeçer üslup hâline gelmesi nahoş bir gelişme”
Fransa’nın çok sağın yakın tarihin hiç bir devrinde iktidara yaklaşamamış bir ülke olduğunu belirten Prof. Dr. Gönen, bugün Fransa’da utançla anıldığını belirterek “Yegane çok sağ dikta, Alman işgali devrinde Pétain ve Vichy hükümetidir.” diyor.
Gönen, bu seçimde çok sağın geldiği nokta ve izlediği stratejiyi şu biçimde anlatıyor:
“Son başkanlık seçimlerinde gerçek ‘aşırı sağ’ temsilcisi Eric Zemmour yüzde 7 oy alabildi. Yüksek bir sayı ancak gerçek yabancı düşmanı ve faşizan görüş bu seviyelere lakin gelebiliyor diyebiliriz. Le Pen ise çok sağ bir dizi görüşünü rafa kaldırarak daha popülist bir çizgiye gelmeye çalışıyor. Kitle partisi olabilmek için bunu gerekli görüyor. Lakin açık alanlarda başörtüsünün yasaklanması üzere çok islamofob hallerinden da ödün vermiyor. Bu tahminen onu iktidara taşımaz, lakin bu tıp ‘yabancı düşmanlığının’ genelgeçer üslup haline gelmesi ve toplumun geniş bölümleri tarafınca kabulüne niye olur. Bu da harikulâde nahoş bir gelişmedir.”
Kılavuz: Irkçı sağ partinin yüzde 41.5 oy almasının niçinleri üzerine düşünmeliyiz
Sorbonne Üniversitesi Öğretim Üyesi sosyolog Pınar Kılavuz da baba Jean Marie Le Pen’in kurduğu, artık de başkanlığını Marine Le Pen’in yaptığı Rassemblement National partisinin tüm seçimlerinin en yüksek oy oranını aldığını belirterek durumu birkaç faktörle açıklıyor:
Öncelikle Le Pen’in dahi telaffuzlarını “ılıman” ve “yumuşak” hale getiren Eric Zemmour’un bu seçimlerde aday olması. Le Pen’in bile “daha sağında”, ırkçı, cinsiyetçi, ayrımcı fikirlerini açık açık söyleyen öbür bir rakip Le Pen’e yaradı diyebiliriz. Klasik merkez sağ partisi olan “Cumhuriyetçiler” partisinin seçmenlerinin kimisi “Pecresse artık sağı temsil etmiyor” fikri ile Le Pen’in partisine de sempati duymaya başladı. Birinci tıpta Pecresse’e oy veren seçmenin yüzde 12’si 2. Tıpta Le Pen’e oy verdi. halbuki Pecresse birinci tıbbın sonunda Macron’a oy verin daveti yapmıştı.
Le Pen, babasından farklı olarak yalnızca “Fransız kimliği” üzerine konseyi bir siyasetin değil, “Halkın Cumhurbaşkanı” adayı olduğu tezi ile yola çıktı. Seçim kampanyası boyunca Macron için “zenginlerin başkanı” hitabını kullandı. Macron’un seçim programında “alım gücü” başlığı, bu mevzuda atacağı adımlar yok ancak Le Pen somut örnekler sundu. Bunların kimileri; her ailenin aylık harcanmasının 150-200 Euro daha az olacağı, akaryakıt, gaz ve elektrikten alınan KDV’in yüzde 20’den yüzde 5.5’e düşeceği, temel tüketim üzerinden alınan KDV’nin büsbütün silineceğini vaat ediyordu.
Burada altı çizilmesi gereken bir ayrıntı, Le Pen’in bütün bunları “ulusal öncelik” kapsamında yapacağı. Yani, evvela Fransızlar’a yurt/barınma sağlanacak, toplumsal yardımlarda anne ya da baba birinin Fransız olması şartı aranacak üzere.
Kılavuz, Le Pen’in ikinci cinsteki kararına ait değerlendirmesini şu sözlerle bitiriyor: “Le Pen’in seçilememesine sevinirken “ırkçı sağ” partinin yüzde 41.5 oy almasının niçinleri üzerine düşünmeliyiz.”
“En yüksek sandığa gitmeme oranı 18-24 yaş içinde”
Macron ikinci cinse kaldığında dahi Fransa’da “Ne Macron, ne Le Pen” diyen büyük bir kitle olduğu, Sorbonne’da öğrencilerin protestolar düzenlediği, seçime iştirakin ise 1969’dan beri en düşük düzeyde olduğu görüldü. Macron hangi gündemlerde Fransa halkını ikna etmekte zorlanacaktır?
Kılavuz, “Aslında başta öğrenciler olmak üzere halkın öfkesi yalnızca Macron’a değil. Tıpkı 2017’de olduğu üzere, Macron ve Le Pen, yani “sağ ve ırkçı sağ” içinde tercih yapmaya zorlanmış olmaktan kaynaklanıyor.” diyor.
1969’dan bu yana en düşük seçime iştirak oranını pahalandıran Kılavuz şu biçimde açıklıyor:
“Bunun karşılığını bulmak için seçmen profilini, bilhassa de sandığı boykot eden seçmenleri incelemek gerekiyor. Tıpkı birinci çeşitte olduğu üzere, sandığa gitmeme oranı en yüksek olarak yüzde 41 ile 18-24 yaş ortası seçmende gözleniyor. 70 yaş ve üstünde bu oran yüzde 15.
Aylık geliri 1250 Euro ve altı olan seçmenin yüzde 40’ı sandığa gitmezken, 3 bin Euro ve üzeri kazananların yüzde 22’si sandığa gitmiyor. Sempati duydukları partilere bakılırsa bakacak olursak, yarısı, birinci çeşidi üçüncü olarak tamamlayan “Boyun Eğmeyen Fransa” partizanı seçmeni olan seçmenin yüzde 43’ü oy kullanmamış. Başka partilere nazaran bu en yüksek oran.
“yaşamımdan epeyce memnunum” diyen seçmenin yüzde 23’ü sandığa gitmezken bu oran “yaşamımdan pek şad değilim” diyen seçmende yüzde 39 ile en yüksek.”
Fransa 12 ve 19 Haziran’da yasama seçimlerine gidiyor. Marine Le Pen de, çok solun adayı Jean-Luc Melenchon da yasama seçimlerini “üçüncü tur” olarak kıymetlendirerek Ulusal Meclis’te çoğunluğu elde etme istikametindeki kararlılıklarını lisana getirdiler. Macron için genel seçimlerden daha sonra hükûmeti çok sol ya da çok sağın kurması ne üzere zorluklar getirir?
Gönen, Fransa’da parlamenter seçim sistemini şöyleki özetliyor:
“Fransa’daki parlamenter seçim sistemi, dar bölge, üninominal, iki turlu bir sistem. Her bölgeden tek bir aday seçiliyor, birinci çeşitte kullanılan oyların yüzde 50’sinden çok alan aday (kayıtlı seçmenin de enaz %25’ini temsil etmesi şartıyla) direkt seçilir. Birinci cinste en çok oyu alan adaylar ikinci çeşide kalır. Bu çoklukla yüzde 20 barajını geçen iki aday içinde olur, fakat 3 adayın da ikinci tipe kalabildiği çoğunlukla görülür. Yani Başkanlık seçimlerinden farklıdır. İki turlu seçimler, lokal koalisyonları neredeyse mecbur kılar. Adayınız birinci tıpta elenirse kendinize en yakın ikinci adayı ikinci cinste destekleyeceğiniz için, kazanma ihtimali kuvvetli adaylar ikinci cins için mümkün seçmenlerine göz kırpmak ve onların dayanağını almak cihetine sarfiyatlar.
Aşırı sağ adayların parlamento seçiminde küme oluşturma ihtimalinin « fazlaca uzak » görüldüğünü belirten Gönen şöyleki açıklıyor :
“Aşırı sağ adaylar, bu sistemden çok çektiler zira ikinci tipe kalan adayların karşısına « Cumhuriyet yansısı » denilen halde başka tüm parti seçmenleri karşı çıktı. Bu niçinle 577 sandalyeli Fransa meclisinde Le Pen’in partisi yalnızca 7 sandalyeye sahip”
Boğun Eğmeyen Fransa önderi Melenchon’un başbakan olma amacına de değinen Gönen, parlamenter seçimlerde muhtemel durumu şöyleki açıklıyor :
“Mélenchon için ise durum daha değişik. Türkiye’de “sol” kanıyı 12 Eylül daha sonrası büsbütün denebilecek seviyede “yok” ettiğimiz için bize “aşırı sol” üzere gelen görüşler, Avrupa’da zati sol sosyalist partilerin görüşlerinden oluşuyor. Çok denebilecek ve ihtilali savunan iki Troçkist parti haricinde Mélenchon’un temsil ettiği geniş sol cephe, büyük ölçüde reformist ve popülist önermelerden oluşan bir programa sahip. Macron’un birinci periyot başkanlığı halk yığınları içinde önemli bir memnuniyetsizlik yaratmış olsa da, bu sol cephe oylarının mecliste çoğunluk sağlayabilmesi için, ikinci cinste Le Pen seçmenini çekmesi gerekiyor. Fazla yanılma hissesi olmaksızın bunun gerçekleşmeyeceğini var sayarsak, merkezde duran, Başkanlık seçimini âlâ bir skorla kazanan Macron ve partisinin parlamentoda sandalye çoğunluğu sağlayabileceğini önnazaranbiliriz.”
“Fransa siyaset görüntüsü derinden değişiyor ve bir daha yapılanıyor”
Macron, 2017’de “siyasette reform” diyerek yola çıktı. 2022 seçim sürecini değerlendirdiğinizde Fransa siyasetinde bir şeylerin değiştiğini gözlemliyor musunuz?
“Fransa siyasi yelpazesi üçe bölünmüş durumda” diyen Prof. Gönen, mevcut siyasi atmosferi şu biçimde açıklıyor:
Eski, büyük müesses Orta Sol (Sosyalist Parti) ve Orta Sağ (Les Républicains) üzere partilerin seçmen tabanı, neredeyse olduğu üzere Emmanuel Macron’un merkez partisine (LREM) geçmiş durumda bulunuyor. Sol harekette ise Jean-Luc Mélenchon’un La France Insoumise partisi (Boyun eğmeyen Fransa), fazlaca örgütlü değil lakin seçmenin takviyesini gerisine almış vaziyette ve muhtemelen önümüzdeki devir önemli bir rol oynayabilecek.
Aşırı sağda ise Le Pen’in “Rassemblement National” partisi bir aile sıkıntısı, babası kurdu, kızı devam ediyor, gelecek başkan olarak da damadı yetiştiriyorlar. Kimse bu partinin daha fazla güçlenmesini istemeyeceği için seçim sistemine daha fazla temsili yük verilmeyeceğine kesinlikle gözüyle bakılabilir. özetlemek gerekirsesı, Fransa siyaset görüntüsü derinden değişiyor ve bir daha yapılanıyor”
Gönen, bahsetmiş olduğu değişimin büyük ıslahatlara hamile görünmediğini ekleyerek Macron için bundan daha sonrasını belirleyebilecek bir faktörü şu biçimde açıklıyor:
“Sarı Yelekliler hareketinden daha sonra Macron, büyük bir seyahate çıkarak lokal yöneticilerle yüz yüze görüşme maratonu gerçekleştirdi. Bunun çabucak ertesinde Covid pandemisi çıktığı için sonuçları ve sentezi pek anlaşılamadı. Bütçe harcamaları da pandemi ziyanlarını karşılamaya vakfedildi. Macron bu yüzden seçimi kaybedebilirdi lakin etmedi. Yeni periyotta bilhassa dar gelirli kesim ile ilgiler belirleyici olabilir.”
“Macron evvela alım gücünü yükseltmeli”
Fransa halkı gelecek beş yılda Macron’dan neler bekliyor?
Kılavuz, Macron’un evvela alt tabakayı, geliri düşük olan seçmeni ve bilhassa gençleri ikna etmek zorunda olduğunu belirterek şöyleki devam ediyor:
Seçmenin yüzde 56’sı oy verme kriterinin başına “alım gücünü” koyuyor. Macron öncelikli olarak yüzde 4.5 enflasyona, Ukrayna’daki savaşa ve iç krizlere bağlı olan alım gücünü yükseltmeli. Gençleri mezun olduktan daha sonra alanlarında iş bulabileceklerine, hayatlarını kazanabileceklerine ikna etmekle meşgul olacaktır. Gaz ve petrol/petrol eserleri meblağlarını ayarlamak, eğitimde ıslahatlar, etraf ve iklim bahislerinde somut adımlar atmak, tartışmalı emeklik ıslahatını düzenlemek, Covid niçiniyle artan sıhhat krizini yönetmek, çalışma şartlarında düzenleme Macron’un evvelari içinde yer alacak.
Türkiye-Fransa bağlantılarının geleceği: Eskisi üzere hasmane olmasa da verimli olmayacağına kesinlikle gözüyle bakabiliriz
Macron’un beş yılı, Türkiye’yle bağlar açısından çeşitli konularda tansiyonlarla geçti. İkinci beş yıllık devrinde mevcut fikir ayrılıkları ya da Rusya-Ukrayna savaşı üzere benzeri emellerin güdüldüğü hususlar değerlendirildiğinde bağları neler bekler?
Prof. Gönen, Türkiye-Fransa ilgilerinin gelecek beş yıldaki gidişatına ait değerlendirmelerini şöyle aktardı:
“Dış siyasette Macron, Türkiye’nin çaresiz ve güçsüz, bütün komşularıyla arbedeli, yarı diktatöryal bir rejim olduğu var iseyımından hareket etti ve büyük bir yanılgıya imza attı. Dış siyasette baş döndürücü süratte yaşanan gelişmeler, yumuşak güç olarak hareket etmesi hâlinde Türkiye’nin fazlaca önemli bir yükü olduğunu teyit etti. Ne var ki, dış siyasetteki itidalli ve akıllı siyaset, Fransa ile Türkiye’yi yaklaştıracak olsa da, Türkiye’deki iç işleyiş ve demokratik standartların yerlerde sürünüyor olması, iki ülkenin samimi bir işbirliğine gitmesini engelleyecek üzere duruyor.
Macron haricinde, hiçbir önde gelen siyasi önder, Türkiye konusunda yeni bir açılım, yeni bir yaklaşım taraftarı değil. Bu açıdan bakıldığında, ilgilerimizin geleceği umut vermiyor. Eskisi üzere hasmane olmasa da, verimli bir müddetç olmayacağına kesinlikle gözüyle bakabiliriz.”
T24 Dış Siyaset Analisti Barçın Yinanç da “Fransa seçimleri: Macron’a muhtaç olmak” başlıklı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Macron için geçmişte “Fransa ve Fransızlar umarım ondan kurtulurlar” ifadelerini hatırlattığı yazısında haziran ayında yapılacak genel seçimlere işaret ederek şunları aktardı:
“Macron’un genel seçimleri kaybetmesi hiç kuşkusuz ikili alakaları daha karmaşık hale getirecektir. Le Pen’e oranla, Melenchon’un talihi daha yüksek. Lakin iki önderin başkanlığını yapacağı ittifakların profiline bakıldığında, Erdoğan’ın ortalarındaki yumuşamaya karşın her fırsatta küçümsediğini saklamadığı Macron’un kazanmasını tercih edeceği aşikar. “
Fransa’nın cumhurbaşkanlığı seçim süreci; alınan dersler ve genel seçime ışık tutan vaatlerle bitmiş oldu. Emmanuel Macron bir daha cumhurbaşkanı seçilirken yapılan değerlendirmelerde çok sağcı Le Pen’in partisinin kendi tarihinin en yüksek oyunu gördüğü de es geçilmedi.
bir daha seçilen Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, kendisine oy verenler içinde çok sağı engellemek için hareket edenler olduğunun şuurunda olduğunu belirterek yeni beş yılına hazırlanırken birinci çeşidin adaylarından Jean-Luc Melenchon ve ikinci çeşitte yarışan Marine Le Pen ise genel seçimlere ait amaçlarını duyurmaya başladı. Macron’un karşısında siyasetlerini yürütmek konusunda tıkanıklıklara yol açabilecek bir hükûmetle beş yılı yürütüp yürütemeyeceğine ait tartışmalar sürüyor.
T24 için değerlendirmede bulunan İstanbul Bilgi Üniversitesi Memleketler arası Alakalar Kısmı Öğretim üyesi Prof. Dr. Emre Gönen ve Sorbonne Üniversitesi Öğretim Üyesi Sosyolog Pınar Kılavuz, Fransa’daki gelecek beş yılı, kendi tarihinin en yüksek oyunu alan Le Pen aile partisini, Fransa’nın genel seçim sistemi ve olasılıkları, seçmen davranışı ve Macron’un önündeki zorlukları anlattı.
“Macron, AB’nin toparlanma sürecini kendi hanesine yazdırabilir”
Emmanuel Macron ile geçecek bir beş yıl daha, Fransa ve Avrupa birliği için sizce ne manaya geliyor?
İstanbul Bilgi Üniversitesi Milletlerarası İlgiler Kısmı Öğretim üyesi Prof. Dr. Emre Gönen, Macron’u “Fransa’da AB bütünleşmesini hem ideolojik olarak savunan tıpkı vakitte derinleşmesi için görüşler ortaya atan yegâne siyasetçi” olarak niteleyerek bir manada Avrupa Birliği işleyişinin başarılı olmasının Macron’un hanesine yazıldığını belirtiyor. Öte yandan Fransız kamuoyunda AB’nin fazlaca sevilen bir kurum olmadığını belirterek şunları söylüyor:
“Kimse Avrupa entegrasyonunun yarattığı istikrar ve refah ortamından vazgeçmek niyetinde değil (belki İngiltere hariç tutulabilir), lakin iktisat güzel gitmediği vakit bütün kabahatin AB’ye atılması da çoğunlukla görülen bir gelişme.”
Gönen, Macron için gelecek beş yıllık süreçte yeni bir toplumsal patlama ya da pandemi yaşanmazsa AB’nin toparlanma sürecinin kendi hanesine yazdırabileceğini, orta vadede işlerin düzelmediği bir durumda ise Macron’un yer kaybedeceğini belirtiyor.
Seçim, Macron’un zaferi olarak yorumlanırken bununla birlikte Marine Le Pen’in aldığı yüzde 41.5’lik oy, çok sağın yıllar ortasında yükselen oy oranını da gösteriyor. Bu durumu Fransa’da çok sağın geleceği manasında nasıl değerlendirirsiniz?
Tüm gelişmiş ülkelerde çok sağ telaffuzun giderek daha geniş ve daha esnek bir popülizmle birleşerek müesses sağ partiler ve bir kısım tepkisel sol seçmenin oyunu alabildiğini söyleyen Gönen, şu biçimde devam ediyor:
“Bu, evvelden düşündüğümüz üzere çok sağ=faşizm denklemine tam uyan bir gelişme değil. Doğal ki Avrupa ya da ABD çok sağının tam manasıyla Faşist diktatörlüklere tekabül etmemesi, epeyce teselli edici bir konu üzere görünmüyor. Lakin bu gelişmeyi daha uygun incelemek ve bu gelişme ile nasıl gayret edileceğini daha sağlam datalarla, stratejilerle saptamak da bütün demokrat niyetli insan ve kurumların gündeminde olmalı.”
“Yabancı düşmanlığının genelgeçer üslup hâline gelmesi nahoş bir gelişme”
Fransa’nın çok sağın yakın tarihin hiç bir devrinde iktidara yaklaşamamış bir ülke olduğunu belirten Prof. Dr. Gönen, bugün Fransa’da utançla anıldığını belirterek “Yegane çok sağ dikta, Alman işgali devrinde Pétain ve Vichy hükümetidir.” diyor.
Gönen, bu seçimde çok sağın geldiği nokta ve izlediği stratejiyi şu biçimde anlatıyor:
“Son başkanlık seçimlerinde gerçek ‘aşırı sağ’ temsilcisi Eric Zemmour yüzde 7 oy alabildi. Yüksek bir sayı ancak gerçek yabancı düşmanı ve faşizan görüş bu seviyelere lakin gelebiliyor diyebiliriz. Le Pen ise çok sağ bir dizi görüşünü rafa kaldırarak daha popülist bir çizgiye gelmeye çalışıyor. Kitle partisi olabilmek için bunu gerekli görüyor. Lakin açık alanlarda başörtüsünün yasaklanması üzere çok islamofob hallerinden da ödün vermiyor. Bu tahminen onu iktidara taşımaz, lakin bu tıp ‘yabancı düşmanlığının’ genelgeçer üslup haline gelmesi ve toplumun geniş bölümleri tarafınca kabulüne niye olur. Bu da harikulâde nahoş bir gelişmedir.”
Kılavuz: Irkçı sağ partinin yüzde 41.5 oy almasının niçinleri üzerine düşünmeliyiz
Sorbonne Üniversitesi Öğretim Üyesi sosyolog Pınar Kılavuz da baba Jean Marie Le Pen’in kurduğu, artık de başkanlığını Marine Le Pen’in yaptığı Rassemblement National partisinin tüm seçimlerinin en yüksek oy oranını aldığını belirterek durumu birkaç faktörle açıklıyor:
Öncelikle Le Pen’in dahi telaffuzlarını “ılıman” ve “yumuşak” hale getiren Eric Zemmour’un bu seçimlerde aday olması. Le Pen’in bile “daha sağında”, ırkçı, cinsiyetçi, ayrımcı fikirlerini açık açık söyleyen öbür bir rakip Le Pen’e yaradı diyebiliriz. Klasik merkez sağ partisi olan “Cumhuriyetçiler” partisinin seçmenlerinin kimisi “Pecresse artık sağı temsil etmiyor” fikri ile Le Pen’in partisine de sempati duymaya başladı. Birinci tıpta Pecresse’e oy veren seçmenin yüzde 12’si 2. Tıpta Le Pen’e oy verdi. halbuki Pecresse birinci tıbbın sonunda Macron’a oy verin daveti yapmıştı.
Le Pen, babasından farklı olarak yalnızca “Fransız kimliği” üzerine konseyi bir siyasetin değil, “Halkın Cumhurbaşkanı” adayı olduğu tezi ile yola çıktı. Seçim kampanyası boyunca Macron için “zenginlerin başkanı” hitabını kullandı. Macron’un seçim programında “alım gücü” başlığı, bu mevzuda atacağı adımlar yok ancak Le Pen somut örnekler sundu. Bunların kimileri; her ailenin aylık harcanmasının 150-200 Euro daha az olacağı, akaryakıt, gaz ve elektrikten alınan KDV’in yüzde 20’den yüzde 5.5’e düşeceği, temel tüketim üzerinden alınan KDV’nin büsbütün silineceğini vaat ediyordu.
Burada altı çizilmesi gereken bir ayrıntı, Le Pen’in bütün bunları “ulusal öncelik” kapsamında yapacağı. Yani, evvela Fransızlar’a yurt/barınma sağlanacak, toplumsal yardımlarda anne ya da baba birinin Fransız olması şartı aranacak üzere.
Kılavuz, Le Pen’in ikinci cinsteki kararına ait değerlendirmesini şu sözlerle bitiriyor: “Le Pen’in seçilememesine sevinirken “ırkçı sağ” partinin yüzde 41.5 oy almasının niçinleri üzerine düşünmeliyiz.”
“En yüksek sandığa gitmeme oranı 18-24 yaş içinde”
Macron ikinci cinse kaldığında dahi Fransa’da “Ne Macron, ne Le Pen” diyen büyük bir kitle olduğu, Sorbonne’da öğrencilerin protestolar düzenlediği, seçime iştirakin ise 1969’dan beri en düşük düzeyde olduğu görüldü. Macron hangi gündemlerde Fransa halkını ikna etmekte zorlanacaktır?
Kılavuz, “Aslında başta öğrenciler olmak üzere halkın öfkesi yalnızca Macron’a değil. Tıpkı 2017’de olduğu üzere, Macron ve Le Pen, yani “sağ ve ırkçı sağ” içinde tercih yapmaya zorlanmış olmaktan kaynaklanıyor.” diyor.
1969’dan bu yana en düşük seçime iştirak oranını pahalandıran Kılavuz şu biçimde açıklıyor:
“Bunun karşılığını bulmak için seçmen profilini, bilhassa de sandığı boykot eden seçmenleri incelemek gerekiyor. Tıpkı birinci çeşitte olduğu üzere, sandığa gitmeme oranı en yüksek olarak yüzde 41 ile 18-24 yaş ortası seçmende gözleniyor. 70 yaş ve üstünde bu oran yüzde 15.
Aylık geliri 1250 Euro ve altı olan seçmenin yüzde 40’ı sandığa gitmezken, 3 bin Euro ve üzeri kazananların yüzde 22’si sandığa gitmiyor. Sempati duydukları partilere bakılırsa bakacak olursak, yarısı, birinci çeşidi üçüncü olarak tamamlayan “Boyun Eğmeyen Fransa” partizanı seçmeni olan seçmenin yüzde 43’ü oy kullanmamış. Başka partilere nazaran bu en yüksek oran.
“yaşamımdan epeyce memnunum” diyen seçmenin yüzde 23’ü sandığa gitmezken bu oran “yaşamımdan pek şad değilim” diyen seçmende yüzde 39 ile en yüksek.”
Fransa 12 ve 19 Haziran’da yasama seçimlerine gidiyor. Marine Le Pen de, çok solun adayı Jean-Luc Melenchon da yasama seçimlerini “üçüncü tur” olarak kıymetlendirerek Ulusal Meclis’te çoğunluğu elde etme istikametindeki kararlılıklarını lisana getirdiler. Macron için genel seçimlerden daha sonra hükûmeti çok sol ya da çok sağın kurması ne üzere zorluklar getirir?
Gönen, Fransa’da parlamenter seçim sistemini şöyleki özetliyor:
“Fransa’daki parlamenter seçim sistemi, dar bölge, üninominal, iki turlu bir sistem. Her bölgeden tek bir aday seçiliyor, birinci çeşitte kullanılan oyların yüzde 50’sinden çok alan aday (kayıtlı seçmenin de enaz %25’ini temsil etmesi şartıyla) direkt seçilir. Birinci cinste en çok oyu alan adaylar ikinci çeşide kalır. Bu çoklukla yüzde 20 barajını geçen iki aday içinde olur, fakat 3 adayın da ikinci tipe kalabildiği çoğunlukla görülür. Yani Başkanlık seçimlerinden farklıdır. İki turlu seçimler, lokal koalisyonları neredeyse mecbur kılar. Adayınız birinci tıpta elenirse kendinize en yakın ikinci adayı ikinci cinste destekleyeceğiniz için, kazanma ihtimali kuvvetli adaylar ikinci cins için mümkün seçmenlerine göz kırpmak ve onların dayanağını almak cihetine sarfiyatlar.
Aşırı sağ adayların parlamento seçiminde küme oluşturma ihtimalinin « fazlaca uzak » görüldüğünü belirten Gönen şöyleki açıklıyor :
“Aşırı sağ adaylar, bu sistemden çok çektiler zira ikinci tipe kalan adayların karşısına « Cumhuriyet yansısı » denilen halde başka tüm parti seçmenleri karşı çıktı. Bu niçinle 577 sandalyeli Fransa meclisinde Le Pen’in partisi yalnızca 7 sandalyeye sahip”
Boğun Eğmeyen Fransa önderi Melenchon’un başbakan olma amacına de değinen Gönen, parlamenter seçimlerde muhtemel durumu şöyleki açıklıyor :
“Mélenchon için ise durum daha değişik. Türkiye’de “sol” kanıyı 12 Eylül daha sonrası büsbütün denebilecek seviyede “yok” ettiğimiz için bize “aşırı sol” üzere gelen görüşler, Avrupa’da zati sol sosyalist partilerin görüşlerinden oluşuyor. Çok denebilecek ve ihtilali savunan iki Troçkist parti haricinde Mélenchon’un temsil ettiği geniş sol cephe, büyük ölçüde reformist ve popülist önermelerden oluşan bir programa sahip. Macron’un birinci periyot başkanlığı halk yığınları içinde önemli bir memnuniyetsizlik yaratmış olsa da, bu sol cephe oylarının mecliste çoğunluk sağlayabilmesi için, ikinci cinste Le Pen seçmenini çekmesi gerekiyor. Fazla yanılma hissesi olmaksızın bunun gerçekleşmeyeceğini var sayarsak, merkezde duran, Başkanlık seçimini âlâ bir skorla kazanan Macron ve partisinin parlamentoda sandalye çoğunluğu sağlayabileceğini önnazaranbiliriz.”
“Fransa siyaset görüntüsü derinden değişiyor ve bir daha yapılanıyor”
Macron, 2017’de “siyasette reform” diyerek yola çıktı. 2022 seçim sürecini değerlendirdiğinizde Fransa siyasetinde bir şeylerin değiştiğini gözlemliyor musunuz?
“Fransa siyasi yelpazesi üçe bölünmüş durumda” diyen Prof. Gönen, mevcut siyasi atmosferi şu biçimde açıklıyor:
Eski, büyük müesses Orta Sol (Sosyalist Parti) ve Orta Sağ (Les Républicains) üzere partilerin seçmen tabanı, neredeyse olduğu üzere Emmanuel Macron’un merkez partisine (LREM) geçmiş durumda bulunuyor. Sol harekette ise Jean-Luc Mélenchon’un La France Insoumise partisi (Boyun eğmeyen Fransa), fazlaca örgütlü değil lakin seçmenin takviyesini gerisine almış vaziyette ve muhtemelen önümüzdeki devir önemli bir rol oynayabilecek.
Aşırı sağda ise Le Pen’in “Rassemblement National” partisi bir aile sıkıntısı, babası kurdu, kızı devam ediyor, gelecek başkan olarak da damadı yetiştiriyorlar. Kimse bu partinin daha fazla güçlenmesini istemeyeceği için seçim sistemine daha fazla temsili yük verilmeyeceğine kesinlikle gözüyle bakılabilir. özetlemek gerekirsesı, Fransa siyaset görüntüsü derinden değişiyor ve bir daha yapılanıyor”
Gönen, bahsetmiş olduğu değişimin büyük ıslahatlara hamile görünmediğini ekleyerek Macron için bundan daha sonrasını belirleyebilecek bir faktörü şu biçimde açıklıyor:
“Sarı Yelekliler hareketinden daha sonra Macron, büyük bir seyahate çıkarak lokal yöneticilerle yüz yüze görüşme maratonu gerçekleştirdi. Bunun çabucak ertesinde Covid pandemisi çıktığı için sonuçları ve sentezi pek anlaşılamadı. Bütçe harcamaları da pandemi ziyanlarını karşılamaya vakfedildi. Macron bu yüzden seçimi kaybedebilirdi lakin etmedi. Yeni periyotta bilhassa dar gelirli kesim ile ilgiler belirleyici olabilir.”
“Macron evvela alım gücünü yükseltmeli”
Fransa halkı gelecek beş yılda Macron’dan neler bekliyor?
Kılavuz, Macron’un evvela alt tabakayı, geliri düşük olan seçmeni ve bilhassa gençleri ikna etmek zorunda olduğunu belirterek şöyleki devam ediyor:
Seçmenin yüzde 56’sı oy verme kriterinin başına “alım gücünü” koyuyor. Macron öncelikli olarak yüzde 4.5 enflasyona, Ukrayna’daki savaşa ve iç krizlere bağlı olan alım gücünü yükseltmeli. Gençleri mezun olduktan daha sonra alanlarında iş bulabileceklerine, hayatlarını kazanabileceklerine ikna etmekle meşgul olacaktır. Gaz ve petrol/petrol eserleri meblağlarını ayarlamak, eğitimde ıslahatlar, etraf ve iklim bahislerinde somut adımlar atmak, tartışmalı emeklik ıslahatını düzenlemek, Covid niçiniyle artan sıhhat krizini yönetmek, çalışma şartlarında düzenleme Macron’un evvelari içinde yer alacak.
Türkiye-Fransa bağlantılarının geleceği: Eskisi üzere hasmane olmasa da verimli olmayacağına kesinlikle gözüyle bakabiliriz
Macron’un beş yılı, Türkiye’yle bağlar açısından çeşitli konularda tansiyonlarla geçti. İkinci beş yıllık devrinde mevcut fikir ayrılıkları ya da Rusya-Ukrayna savaşı üzere benzeri emellerin güdüldüğü hususlar değerlendirildiğinde bağları neler bekler?
Prof. Gönen, Türkiye-Fransa ilgilerinin gelecek beş yıldaki gidişatına ait değerlendirmelerini şöyle aktardı:
“Dış siyasette Macron, Türkiye’nin çaresiz ve güçsüz, bütün komşularıyla arbedeli, yarı diktatöryal bir rejim olduğu var iseyımından hareket etti ve büyük bir yanılgıya imza attı. Dış siyasette baş döndürücü süratte yaşanan gelişmeler, yumuşak güç olarak hareket etmesi hâlinde Türkiye’nin fazlaca önemli bir yükü olduğunu teyit etti. Ne var ki, dış siyasetteki itidalli ve akıllı siyaset, Fransa ile Türkiye’yi yaklaştıracak olsa da, Türkiye’deki iç işleyiş ve demokratik standartların yerlerde sürünüyor olması, iki ülkenin samimi bir işbirliğine gitmesini engelleyecek üzere duruyor.
Macron haricinde, hiçbir önde gelen siyasi önder, Türkiye konusunda yeni bir açılım, yeni bir yaklaşım taraftarı değil. Bu açıdan bakıldığında, ilgilerimizin geleceği umut vermiyor. Eskisi üzere hasmane olmasa da, verimli bir müddetç olmayacağına kesinlikle gözüyle bakabiliriz.”
T24 Dış Siyaset Analisti Barçın Yinanç da “Fransa seçimleri: Macron’a muhtaç olmak” başlıklı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Macron için geçmişte “Fransa ve Fransızlar umarım ondan kurtulurlar” ifadelerini hatırlattığı yazısında haziran ayında yapılacak genel seçimlere işaret ederek şunları aktardı:
“Macron’un genel seçimleri kaybetmesi hiç kuşkusuz ikili alakaları daha karmaşık hale getirecektir. Le Pen’e oranla, Melenchon’un talihi daha yüksek. Lakin iki önderin başkanlığını yapacağı ittifakların profiline bakıldığında, Erdoğan’ın ortalarındaki yumuşamaya karşın her fırsatta küçümsediğini saklamadığı Macron’un kazanmasını tercih edeceği aşikar. “