bencede
New member
T24 Dış Haberler
Uluslararası Af Örgütü, ülkelerinden kaçan Afganların İran ve Türkiye sonlarında maruz kaldığı geri itme ve hukuka alışılmamış halde ateş açılması olaylarını aktaran raporunu paylaştı. Raporda, Taliban’ın Afganistan’da idaresi ele geçirmesiyle ülkeden kaçan Afganların İran ve Türkiye hudutlarında geri itmeye maruz kaldıkları, İran başta olmak üzere güvenlik güçleri tarafınca şiddete maruz kaldıkları, pek birçoklarının ülkelere girmeyi başardıkları durumda ise milletlerarası muhafaza müracaatında bulunamadıkları paylaşıldı.
Uluslararası Af Örgütü, “Bizi insan yerine koymuyorlar: Afganların Türkiye ve İran’dan hukuka alışılmamış olarak geri gönderilmeleri” başlıklı yeni raporda, sıklıkla İran hududunda olmak üzere güvenlik güçlerinin, duvarlara tırmanan yahut çitlerin altından sürünerek geçmeye çalışan insanların üzerine direkt ateş açtığı epey sayıda hadiseyi belgeledi. Af Örgütü’nün raporuna göre, İran ya da Türkiye’ye girmeyi başarabilen Afganlar rutin olarak keyfi biçimde alıkonuldu ve hukuka alışılmamış olarak ve zorla geri gönderilmedilk evvel azap ve başka çeşitte berbat muameleye maruz bırakıldı.
Uluslararası Af Örgütü araştırmacıları Mart 2022’de Afganistan’a gitti ve Herat kenti ile İslam Kale hudut kasabasında görüşmeler gerçekleştirdi. Araştırmacılar, İran ve Türkiye’den geri itilen 74 Afganla konuştu. Bu şahısların 48’i, hudutları geçmeye çalışırken ateş altında kaldıklarını bildirdi. Memleketler arası Af Örgütü’nün görüştüğü şahıslardan hiç biri, Türkiye yahut İran’da sığınma müracaatında bulunamamıştı ve birden fazla, memleketler arası hukuk ihlal edilerek Afganistan’a geri gönderilmişti.
Uluslarası Af Örgütü raporunda, Taliban’ın Ağustos 2021’de Afganistan’da idaresi ele geçirmesiyle ülkeden kaçan Afganların seyahatini şöyle aktardı:
Taliban’ın Ağustos 2021’de Afganistan’ın denetimini ele geçirmesinden bu yana yüz binlerce Afgan ülkeden kaçtı. Afganistan’a komşu ülkeler sonlarını seyahat dokümanı olmayan Afganlara kapatarak, biroldukça şahsa sistemsiz biçimde seyahat etmek haricinde bir seçenek bırakmadı. Bu da Afganistan’ın Herat Vilayeti’ndeki resmi hudut kapısı yakınındaki çitin altından sürünerek geçmek yahut Nimruz Vilayeti’nde iki metre yüksekliğindeki bir duvara tırmanmak üzere resmi olmayan hudut geçişleri üzerinden İran’a girmek manasına geliyor.
İran hudut muhafızları tarafınca anında nezaret altına alınmayanlar daha sonrasında İran’ın çeşitli kentlerine ya da Afganistan sonundan 2 bin kilometre uzakta, İran’ın kuzeybatısındaki Türkiye sonuna seyahat ediyor. Hem Afganistan-İran birebir vakitte Türkiye-İran sonlarında Afganlar, İran’dan Afganistan’a yahut Türkiye’den İran’a şiddetle ve hukuka muhalif olarak geri itiliyor.
Kaynak: Milletlerarası Af Örgütü
Uluslararası Af Örgütü, İran ve Türkiye’ye girmeye çalışırken şiddete maruz kalan Afganların transferlerini rapora şöyle taşıdı:
İran’a girmeye çalışırken öldürülenler
Uluslararası Af Örgütü, Nisan 2021 ile Ocak 2022 içinde İran’a girmeye çalışırken İran güvenlik güçleri tarafınca öldürülen altı erkek ve 16 yaşındaki bir erkek çocuğun yakınlarıyla görüştü ve İran güvenlik güçleri tarafınca 11 öldürme olayını belgeledi. Fakat gerçek mevt sayısının epey daha yüksek olması beklenen. Kapsamlı raporlama prosedürlerinin olmaması, az sayıda kamuya açık istatistiğin mevcut olduğu manasına geliyor; ama insani yardım çalışanları ve Afgan hekimler, Memleketler arası Af Örgütü’ne, sırf Ağustos-Aralık 2021 periyodunda en az 59 vefat ve 31 faydalanma kaydettiklerini belirtti.
Gulam*, 19 yaşındaki yeğeninin Ağustos 2021’de nasıl vurularak öldürüldüğünü şu sözlerle anlattı, “Sınırdaki duvara gitti, tırmandı ve başını üst kaldırdı. O an onu başından, sol şakağından vurdular. Sonun [Afgan] tarafına öylece düşüp kaldı.”
Belgelenen ateş açma olaylarının kimileri İran topraklarında meydana geldi. 35 yaşındaki Sakine, İran hududunu geçip ilerlemeye başlamalarından daha sonra 16 yaşındaki oğlunun açılan ateş kararı nasıl öldürüldüğünü şu sözlerle anlattı, “Oğlumun çığlık çığlığa bana seslendiğini duydum. İki kurşunla kaburgalarından vurulmuştu. daha sonra ne olduğunu bilmiyorum, […] bayılmışım. Kendime geldiğimde Afganistan’daydım, oğlumun öldüğünü gördüm. Bir takside cesedinin yanı başındaydım.”
Türkiye güvenlik güçlerinin ateş açma vakaları
Uluslararası Af Örgütü, Türkiye’ye girmeyi deneyen 35 şahısla görüştü. Bu şahısların 23’ü ateş altında kaldıklarını bildirdi. Araştırmacıların görüştüğü bir Afgan erkek, üç ergen erkek çocuğun Türkiye güvenlik güçleri tarafınca öldürüldüğüne şahit olduğunu söylemiş oldu. Başka şahitler, altı erkeğin ve üç erkek çocuğun Türkiye güvenlik güçleri tarafınca yaralandığını anlattı ve Milletlerarası Af Örgütü, Türkiye hududunda ateşli silahlarla yaralanan iki erkekle konuştu.
Taliban’dan vefat tehditleri almasının akabinde kaçan eski bir Afgan istihbarat nazaranvlisi olan Arif, üç küçük çocuğun Türkiye güvenlik güçlerince yaralandığına şahit olduğunu söylemiş oldu ve şunları anlattı:
“Havaya değil, direkt üzerimize ateş ettiler. […] Bir bayanla iki çocuğun yaralandığını gördüm. 2 yaşında bir çocuk böbreğinden, altı yaşındaki bir oburu da elinden vurulmuştu. Çok korkmuştum.”
Görünüşe göre, öldürülenlerin yahut yaralananların hiç biri güvenlik güçlerine yahut diğerlerine karşı -değil bir mevt yahut ağır yaralama tehdidi- rastgele bir yakın tehdit dahi oluşturmuyordu. Bu da ateşli silah kullanmasının hukuka ters ve keyfi olabileceği manasına geliyor.
Bazı olaylarda, İran güvenlik güçlerinin, ateşli silahları öldürme niyetini gösterecek biçimde kullandığı anlaşılıyor. Kısa aradan direkt şahısların üzerine ateş açılması buna örnektir.
Alıkoyma ve işkence
İran’a yahut Türkiye’ye girdikten daha sonra durdurulan lakin anında geri itilmeyen görüşmecilerin neredeyse hepsi keyfi olarak alıkonuldu. Alıkonulma mühleti bir-iki gün ile iki buçuk ay içinde değişiyordu. 23 kişi İran’da, 21 kişi ise Türkiye’de nezarette tutuldukları müddette azap ve öbür çeşitte berbat muamele kapsamına girebilecek muameleyi tanım etti.
Hamid, alıkonuldukları mühlet ortasında Türkiye güvenlik güçlerinin kendisini ve arkadaşını nasıl dövdüğünü şöyleki anlattı:
“Polislerden birisi arkadaşıma silahının kabzasıyla vurdu, daha sonra bir öteki polis onun üzerine, güya bir sandalyeye oturuyormuş üzere oturdu. Öylece üzerine oturup sigarasını yaktı. sonrasındasında benim de bacaklarıma silahıyla vurdu.”
Uluslararası Af Örgütü’nün görüştüğü biroldukca kişi, ateşli silahlarla yaralandıktan daha sonra İran’da alıkonulmuştu.
Amir, Türkiye güvenlik güçleri tarafınca sıkılan ve başını sıyırıp geçen bir kurşunla yaralandı. İran’a geri itildikten daha sonra İran güvenlik güçleri Amir’i alıkoydu ve başına vurdular. Amir yaşadıklarını şu biçimde anlattı:
“Doğrudan yaramın olduğu yere vurdular ve yaram tekrar kanamaya başladı… Bir defasında ‘Lütfen başıma vurmayın’ dedim. [Alıkoyma merkezindeki] bir güvenlik bakılırsavlisi bana ‘Neresi?’ diye sordu. Ona neresi olduğunu gösterdiğimde, tam gösterdiğim yere vurdu.”
Türkiye yetkililerinin hukuka muhalif olarak geri gönderdiği 11 Afgan, Türkiye’de, inşaatı kısmen AB tarafınca fonlanan altı geri gönderme merkezinden birinde alıkonulmuştu. Marie Forestier, “Avrupa Komitesi, Türkiye’ye göç ve sığınma bağlamında aktarılan fonların insan hakları ihlallerine katkıda bulunmamasını sağlamak zorundadır. AB, Afganların hukuka alışılmamış olarak geri gönderilmedilk evvel tutulduğu alıkoyma merkezlerini fonlamaya devam ederse, bu vahim ihlallerde hata ortağı olma riskine girer.” değerlendirmesinde bulundu.
Uluslararası müdafaa sağlanmadı
Uluslararası Af Örgütü’nün görüştüğü Afganların hiç biri ne İran’da ne de Türkiye’de milletlerarası muhafaza müracaatında bulunabildi. Görüşmeciler, yetkililere, Afganistan’a geri gönderilmeleri halinde insan hakları ihlallerine maruz kalma konusunda önemli risk altında olacaklarını anlatmaya çalışsalar da endişelerinin göz arkası edildiğini belirttiler.
İran güvenlik güçleri, alıkonulan bireyleri otobüsle Afganistan hududuna naklederken, Türkiye güvenlik güçleri de onları ekseriyetle resmi olmayan hudut kapılarından İran’a nakletti. Türkiye’den hudut dışı edilenlerden 10 kişi uçakla direkt Afganistan’a geri gönderildi. Türkiye, Ocak 2022 sonunda Afganistan’a charter uçuşları bir daha başlattı. Nisan sonunda, Türkiye Göç Yönetimi Başkanlığı resmi internet sayfasında 6 bin 805 Afganistan vatandaşının charter seferlerle ülkelerine geri gönderildiğini deklare etti.
Geri gönderilen görüşmecilerin hepsi, Türkiye ve İran yetkililerinin onlara gitmeleri için baskı yaptığını belirtti. Milletlerarası Af Örgütü, alıkonulan bireylerin, Afganistan’a geri gönderileceklerini duyduklarında hıçkırıklara boğulduğunu ve bayıldığını, bir erkeğin ise bir pencereden atlayarak intihar teşebbüste bulunduğunu öğrendi.
“Biroldukça kişi ülkeden çıkmak için ömrünü tehlikeye atıyor”
Uluslararası Af Örgütü Mülteci ve Göçmen Hakları Araştırmacısı Marie Forestier bahis hakkındaki açıklamasında, “Afganistan’dan havayoluyla gerçekleştirilen tahliyelerin daha sonra ermesinden bir yıl daha sonra, geride bırakılan birfazlaca kişi ülkeden çıkmak için ömrünü tehlikeye atıyor. Son bir yıl ortasında, güvenlik arayışıyla İran ve Türkiye hudutlarına giden Afganlar, güvenliğe erişebilmek bir yana ateş altında zorla geri gönderildi. İran güçlerinin geçen yılın Ağustos ayından beri, tıklım tıklım dolu otomobillere tekraren ateş açma yoluyla da dahil olmak üzere onlarca Afganı hukuka alışılmamış biçimde öldürdüğünü ve yaraladığını belgeledik. Türkiye hudut müdafaa bakılırsavlileri de insanları püskürtmek için havaya ateş açmak ve kimi olaylarda direkt üzerlerine ateş etmek dahil Afganlara karşı hukuka muhalif olarak atış mühimmatı kullandı.” dedi.
“Koruma arayan tüm Afganların inançlı geçişini ve sığınma prosedürlerine erişimini sağlamaya çağırıyoruz”
Forestier kelamlarını şöyleki sürdürdü:
“Tehlikeler sonlarda sona ermiyor. Konuştuğumuz biroldukça Afgan Türkiye’de ya da İran’da keyfi olarak alıkonulmuş, bu müddet ortasında azap ve öbür çeşitte makûs muameleye maruz bırakılmış ve akabinde hukuka karşıt olarak geri gönderilmişti. Türkiye ve İran yetkililerini, Afganlara yönelik her türlü geri itme ve hudut dışı sürecini ivedilikle durdurmaya, azap ve öbür çeşitte makûs muameleye son vermeye ve muhafaza arayan tüm Afganların inançlı geçişini ve sığınma prosedürlerine erişimini sağlamaya çağırıyoruz. Güvenlik güçleri hudutlarda Afganlara karşı hukuka muhalif olarak ateşli silah kullanmaya derhal son vermeli ve hukuka ters öldürme ve işkenceyi de kapsayan insan hakları ihlallerinin faillerinden hesap sorulmalıdır.”
Uluslararası topluma yüksek sayıda Afgana konut sahipliği yapan ülkelere yardım çağrısı
Uluslararası Af Örgütü’nün milletlerarası toplumu, İran ve Türkiye dahil yüksek sayıda Afgana konut sahipliği yapan ülkelere mali ve öbür cinste maddi yardım sağlamaya çağırdığı açıklandı. Af Örgütü’nün davetinde şu sözler yer aldı:
“Uluslararası toplum, sağlanan fonların insan hakları ihlallerine katkıda bulunmamasını teminat altına almalıdır. Avrupa Birliği halihazırda Türkiye’nin yeni hudut duvarı ve Milletlerarası Af Örgütü’nün Afganların alıkonulduğunu belgelediği hayli sayıda ‘geri gönderme merkezinin’ inşaatı için fon sağladığından bu nokta kritik ehemmiyettedir. Öteki ülkeler ayrıyeten milletlerarası muhafazaya gereksinim duyan Afganlar için bir daha yerleştirme imkanlarını artırmalıdır.”
Uluslararası Af Örgütü, ülkelerinden kaçan Afganların İran ve Türkiye sonlarında maruz kaldığı geri itme ve hukuka alışılmamış halde ateş açılması olaylarını aktaran raporunu paylaştı. Raporda, Taliban’ın Afganistan’da idaresi ele geçirmesiyle ülkeden kaçan Afganların İran ve Türkiye hudutlarında geri itmeye maruz kaldıkları, İran başta olmak üzere güvenlik güçleri tarafınca şiddete maruz kaldıkları, pek birçoklarının ülkelere girmeyi başardıkları durumda ise milletlerarası muhafaza müracaatında bulunamadıkları paylaşıldı.
Uluslararası Af Örgütü, “Bizi insan yerine koymuyorlar: Afganların Türkiye ve İran’dan hukuka alışılmamış olarak geri gönderilmeleri” başlıklı yeni raporda, sıklıkla İran hududunda olmak üzere güvenlik güçlerinin, duvarlara tırmanan yahut çitlerin altından sürünerek geçmeye çalışan insanların üzerine direkt ateş açtığı epey sayıda hadiseyi belgeledi. Af Örgütü’nün raporuna göre, İran ya da Türkiye’ye girmeyi başarabilen Afganlar rutin olarak keyfi biçimde alıkonuldu ve hukuka alışılmamış olarak ve zorla geri gönderilmedilk evvel azap ve başka çeşitte berbat muameleye maruz bırakıldı.
Uluslararası Af Örgütü araştırmacıları Mart 2022’de Afganistan’a gitti ve Herat kenti ile İslam Kale hudut kasabasında görüşmeler gerçekleştirdi. Araştırmacılar, İran ve Türkiye’den geri itilen 74 Afganla konuştu. Bu şahısların 48’i, hudutları geçmeye çalışırken ateş altında kaldıklarını bildirdi. Memleketler arası Af Örgütü’nün görüştüğü şahıslardan hiç biri, Türkiye yahut İran’da sığınma müracaatında bulunamamıştı ve birden fazla, memleketler arası hukuk ihlal edilerek Afganistan’a geri gönderilmişti.
Uluslarası Af Örgütü raporunda, Taliban’ın Ağustos 2021’de Afganistan’da idaresi ele geçirmesiyle ülkeden kaçan Afganların seyahatini şöyle aktardı:
Taliban’ın Ağustos 2021’de Afganistan’ın denetimini ele geçirmesinden bu yana yüz binlerce Afgan ülkeden kaçtı. Afganistan’a komşu ülkeler sonlarını seyahat dokümanı olmayan Afganlara kapatarak, biroldukça şahsa sistemsiz biçimde seyahat etmek haricinde bir seçenek bırakmadı. Bu da Afganistan’ın Herat Vilayeti’ndeki resmi hudut kapısı yakınındaki çitin altından sürünerek geçmek yahut Nimruz Vilayeti’nde iki metre yüksekliğindeki bir duvara tırmanmak üzere resmi olmayan hudut geçişleri üzerinden İran’a girmek manasına geliyor.
İran hudut muhafızları tarafınca anında nezaret altına alınmayanlar daha sonrasında İran’ın çeşitli kentlerine ya da Afganistan sonundan 2 bin kilometre uzakta, İran’ın kuzeybatısındaki Türkiye sonuna seyahat ediyor. Hem Afganistan-İran birebir vakitte Türkiye-İran sonlarında Afganlar, İran’dan Afganistan’a yahut Türkiye’den İran’a şiddetle ve hukuka muhalif olarak geri itiliyor.
Kaynak: Milletlerarası Af Örgütü
Uluslararası Af Örgütü, İran ve Türkiye’ye girmeye çalışırken şiddete maruz kalan Afganların transferlerini rapora şöyle taşıdı:
İran’a girmeye çalışırken öldürülenler
Uluslararası Af Örgütü, Nisan 2021 ile Ocak 2022 içinde İran’a girmeye çalışırken İran güvenlik güçleri tarafınca öldürülen altı erkek ve 16 yaşındaki bir erkek çocuğun yakınlarıyla görüştü ve İran güvenlik güçleri tarafınca 11 öldürme olayını belgeledi. Fakat gerçek mevt sayısının epey daha yüksek olması beklenen. Kapsamlı raporlama prosedürlerinin olmaması, az sayıda kamuya açık istatistiğin mevcut olduğu manasına geliyor; ama insani yardım çalışanları ve Afgan hekimler, Memleketler arası Af Örgütü’ne, sırf Ağustos-Aralık 2021 periyodunda en az 59 vefat ve 31 faydalanma kaydettiklerini belirtti.
Gulam*, 19 yaşındaki yeğeninin Ağustos 2021’de nasıl vurularak öldürüldüğünü şu sözlerle anlattı, “Sınırdaki duvara gitti, tırmandı ve başını üst kaldırdı. O an onu başından, sol şakağından vurdular. Sonun [Afgan] tarafına öylece düşüp kaldı.”
Belgelenen ateş açma olaylarının kimileri İran topraklarında meydana geldi. 35 yaşındaki Sakine, İran hududunu geçip ilerlemeye başlamalarından daha sonra 16 yaşındaki oğlunun açılan ateş kararı nasıl öldürüldüğünü şu sözlerle anlattı, “Oğlumun çığlık çığlığa bana seslendiğini duydum. İki kurşunla kaburgalarından vurulmuştu. daha sonra ne olduğunu bilmiyorum, […] bayılmışım. Kendime geldiğimde Afganistan’daydım, oğlumun öldüğünü gördüm. Bir takside cesedinin yanı başındaydım.”
Türkiye güvenlik güçlerinin ateş açma vakaları
Uluslararası Af Örgütü, Türkiye’ye girmeyi deneyen 35 şahısla görüştü. Bu şahısların 23’ü ateş altında kaldıklarını bildirdi. Araştırmacıların görüştüğü bir Afgan erkek, üç ergen erkek çocuğun Türkiye güvenlik güçleri tarafınca öldürüldüğüne şahit olduğunu söylemiş oldu. Başka şahitler, altı erkeğin ve üç erkek çocuğun Türkiye güvenlik güçleri tarafınca yaralandığını anlattı ve Milletlerarası Af Örgütü, Türkiye hududunda ateşli silahlarla yaralanan iki erkekle konuştu.
Taliban’dan vefat tehditleri almasının akabinde kaçan eski bir Afgan istihbarat nazaranvlisi olan Arif, üç küçük çocuğun Türkiye güvenlik güçlerince yaralandığına şahit olduğunu söylemiş oldu ve şunları anlattı:
“Havaya değil, direkt üzerimize ateş ettiler. […] Bir bayanla iki çocuğun yaralandığını gördüm. 2 yaşında bir çocuk böbreğinden, altı yaşındaki bir oburu da elinden vurulmuştu. Çok korkmuştum.”
Görünüşe göre, öldürülenlerin yahut yaralananların hiç biri güvenlik güçlerine yahut diğerlerine karşı -değil bir mevt yahut ağır yaralama tehdidi- rastgele bir yakın tehdit dahi oluşturmuyordu. Bu da ateşli silah kullanmasının hukuka ters ve keyfi olabileceği manasına geliyor.
Bazı olaylarda, İran güvenlik güçlerinin, ateşli silahları öldürme niyetini gösterecek biçimde kullandığı anlaşılıyor. Kısa aradan direkt şahısların üzerine ateş açılması buna örnektir.
Alıkoyma ve işkence
İran’a yahut Türkiye’ye girdikten daha sonra durdurulan lakin anında geri itilmeyen görüşmecilerin neredeyse hepsi keyfi olarak alıkonuldu. Alıkonulma mühleti bir-iki gün ile iki buçuk ay içinde değişiyordu. 23 kişi İran’da, 21 kişi ise Türkiye’de nezarette tutuldukları müddette azap ve öbür çeşitte berbat muamele kapsamına girebilecek muameleyi tanım etti.
Hamid, alıkonuldukları mühlet ortasında Türkiye güvenlik güçlerinin kendisini ve arkadaşını nasıl dövdüğünü şöyleki anlattı:
“Polislerden birisi arkadaşıma silahının kabzasıyla vurdu, daha sonra bir öteki polis onun üzerine, güya bir sandalyeye oturuyormuş üzere oturdu. Öylece üzerine oturup sigarasını yaktı. sonrasındasında benim de bacaklarıma silahıyla vurdu.”
Uluslararası Af Örgütü’nün görüştüğü biroldukca kişi, ateşli silahlarla yaralandıktan daha sonra İran’da alıkonulmuştu.
Amir, Türkiye güvenlik güçleri tarafınca sıkılan ve başını sıyırıp geçen bir kurşunla yaralandı. İran’a geri itildikten daha sonra İran güvenlik güçleri Amir’i alıkoydu ve başına vurdular. Amir yaşadıklarını şu biçimde anlattı:
“Doğrudan yaramın olduğu yere vurdular ve yaram tekrar kanamaya başladı… Bir defasında ‘Lütfen başıma vurmayın’ dedim. [Alıkoyma merkezindeki] bir güvenlik bakılırsavlisi bana ‘Neresi?’ diye sordu. Ona neresi olduğunu gösterdiğimde, tam gösterdiğim yere vurdu.”
Türkiye yetkililerinin hukuka muhalif olarak geri gönderdiği 11 Afgan, Türkiye’de, inşaatı kısmen AB tarafınca fonlanan altı geri gönderme merkezinden birinde alıkonulmuştu. Marie Forestier, “Avrupa Komitesi, Türkiye’ye göç ve sığınma bağlamında aktarılan fonların insan hakları ihlallerine katkıda bulunmamasını sağlamak zorundadır. AB, Afganların hukuka alışılmamış olarak geri gönderilmedilk evvel tutulduğu alıkoyma merkezlerini fonlamaya devam ederse, bu vahim ihlallerde hata ortağı olma riskine girer.” değerlendirmesinde bulundu.
Uluslararası müdafaa sağlanmadı
Uluslararası Af Örgütü’nün görüştüğü Afganların hiç biri ne İran’da ne de Türkiye’de milletlerarası muhafaza müracaatında bulunabildi. Görüşmeciler, yetkililere, Afganistan’a geri gönderilmeleri halinde insan hakları ihlallerine maruz kalma konusunda önemli risk altında olacaklarını anlatmaya çalışsalar da endişelerinin göz arkası edildiğini belirttiler.
İran güvenlik güçleri, alıkonulan bireyleri otobüsle Afganistan hududuna naklederken, Türkiye güvenlik güçleri de onları ekseriyetle resmi olmayan hudut kapılarından İran’a nakletti. Türkiye’den hudut dışı edilenlerden 10 kişi uçakla direkt Afganistan’a geri gönderildi. Türkiye, Ocak 2022 sonunda Afganistan’a charter uçuşları bir daha başlattı. Nisan sonunda, Türkiye Göç Yönetimi Başkanlığı resmi internet sayfasında 6 bin 805 Afganistan vatandaşının charter seferlerle ülkelerine geri gönderildiğini deklare etti.
Geri gönderilen görüşmecilerin hepsi, Türkiye ve İran yetkililerinin onlara gitmeleri için baskı yaptığını belirtti. Milletlerarası Af Örgütü, alıkonulan bireylerin, Afganistan’a geri gönderileceklerini duyduklarında hıçkırıklara boğulduğunu ve bayıldığını, bir erkeğin ise bir pencereden atlayarak intihar teşebbüste bulunduğunu öğrendi.
“Biroldukça kişi ülkeden çıkmak için ömrünü tehlikeye atıyor”
Uluslararası Af Örgütü Mülteci ve Göçmen Hakları Araştırmacısı Marie Forestier bahis hakkındaki açıklamasında, “Afganistan’dan havayoluyla gerçekleştirilen tahliyelerin daha sonra ermesinden bir yıl daha sonra, geride bırakılan birfazlaca kişi ülkeden çıkmak için ömrünü tehlikeye atıyor. Son bir yıl ortasında, güvenlik arayışıyla İran ve Türkiye hudutlarına giden Afganlar, güvenliğe erişebilmek bir yana ateş altında zorla geri gönderildi. İran güçlerinin geçen yılın Ağustos ayından beri, tıklım tıklım dolu otomobillere tekraren ateş açma yoluyla da dahil olmak üzere onlarca Afganı hukuka alışılmamış biçimde öldürdüğünü ve yaraladığını belgeledik. Türkiye hudut müdafaa bakılırsavlileri de insanları püskürtmek için havaya ateş açmak ve kimi olaylarda direkt üzerlerine ateş etmek dahil Afganlara karşı hukuka muhalif olarak atış mühimmatı kullandı.” dedi.
“Koruma arayan tüm Afganların inançlı geçişini ve sığınma prosedürlerine erişimini sağlamaya çağırıyoruz”
Forestier kelamlarını şöyleki sürdürdü:
“Tehlikeler sonlarda sona ermiyor. Konuştuğumuz biroldukça Afgan Türkiye’de ya da İran’da keyfi olarak alıkonulmuş, bu müddet ortasında azap ve öbür çeşitte makûs muameleye maruz bırakılmış ve akabinde hukuka karşıt olarak geri gönderilmişti. Türkiye ve İran yetkililerini, Afganlara yönelik her türlü geri itme ve hudut dışı sürecini ivedilikle durdurmaya, azap ve öbür çeşitte makûs muameleye son vermeye ve muhafaza arayan tüm Afganların inançlı geçişini ve sığınma prosedürlerine erişimini sağlamaya çağırıyoruz. Güvenlik güçleri hudutlarda Afganlara karşı hukuka muhalif olarak ateşli silah kullanmaya derhal son vermeli ve hukuka ters öldürme ve işkenceyi de kapsayan insan hakları ihlallerinin faillerinden hesap sorulmalıdır.”
Uluslararası topluma yüksek sayıda Afgana konut sahipliği yapan ülkelere yardım çağrısı
Uluslararası Af Örgütü’nün milletlerarası toplumu, İran ve Türkiye dahil yüksek sayıda Afgana konut sahipliği yapan ülkelere mali ve öbür cinste maddi yardım sağlamaya çağırdığı açıklandı. Af Örgütü’nün davetinde şu sözler yer aldı:
“Uluslararası toplum, sağlanan fonların insan hakları ihlallerine katkıda bulunmamasını teminat altına almalıdır. Avrupa Birliği halihazırda Türkiye’nin yeni hudut duvarı ve Milletlerarası Af Örgütü’nün Afganların alıkonulduğunu belgelediği hayli sayıda ‘geri gönderme merkezinin’ inşaatı için fon sağladığından bu nokta kritik ehemmiyettedir. Öteki ülkeler ayrıyeten milletlerarası muhafazaya gereksinim duyan Afganlar için bir daha yerleştirme imkanlarını artırmalıdır.”