bencede
New member
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’in Ukrayna’yı Rusya’nın doğal hudutları ortasında bir modülü, iki ülkeyi “bir halk, tek bir bütün” olarak gördüğü uzun müddettir biliniyor.
O denli ki, Ukrayna’nın bağımsızlığına giden yolda birinci adım olduğu için Sovyetler Birliği’nin ortasında başka bir cumhuriyet olarak kurulmasına müsaade veren Vladimir Lenin’i bile eleştiriyor.
Putin, Ukrayna’nın Rus tesir alanından çıkmasını hem ulusal hem şahsi bir aşağılanma, birebir vakitte stratejik bir kayıp olarak görüyor.
2014’te Kırım’ın ilhakının akabinde Ukrayna’yla ilgili vizyonunu hiç gizlenmeyen Rusya önderi, Batı’nın da yaptırımlar uygulamaya başlamasıyla, birinci evrede bölgede hiç bir önemli adım atmadı. Donbas’taki ayrılıkçıları desteklemekle ve bölgedeki çatışmaların “Ukrayna’nın iç sorunu olduğunu” tez etmekle yetindi.
Yedi yılın akabinde, artık daha fazla beklemeyeceğinin; Ukrayna’ya yönelik farklı planlar yaptığının sinyalleri gelmeye başlamıştı.
Nisan 2021’de Donbas’ta ateşkes ihlalleri düzgünce arttı, keskin nişancılar Ukrayna askerlerini öldürdüğünde Ukrayna Savunma Bakanlığı bunun Ukrayna tersi tek hareket olmadığını# Rusya’nın tatbikat mazeretiyle Donbas yakınlarında sona asker desteği yaptığını duyurdu.
Akabinde Kırım’daki Rus askerlerin sayısının arttığına dair haberler gelmeye başladı.
Lakin o devir Ukrayna istihbaratından gelen bilgiler Rusya’nın Donbas ortasında karışıklık çıkarmak üzere “provokasyon yapacağı” varsayımıyla sonluydu.
12 Temmuz 2021’de ise Putin’in asıl niyetini açıkça yazdığı makalesi yayımlandı: ‘Ruslar ve Ukraynalıların Tarihi Birliği Üzerine’/
Makalede Putin, Rusya’nın anavatanına dahil olan Ukrayna’nın Sovyetler Birliği dağılırken başka bir devlet statüsü aldığında “soyulduğunu” hissettiğini yazıyordu. “Ukrayna’nın gerçek egemenliği lakin Rusya’yla iştirak kurarsa mümkün olur” diyordu.
Makalenin yayımlanmasından yalnızca birkaç ay daha sonra, 100 binin üzerinde askerini Ukrayna’nın doğu, güney ve kuzey sonuna göndermeye başlamış; bu birliklerin etrafında sahra hastaneleri inşa etmeye başlamıştı.
Yani Putin, makalesindeki görüşleri tüm dünyaya duyurduğunda, hakikat vaktin yaklaştığını düşünüyordu.
Pekala niye bunun yanlışsız vakit olduğunu düşündü?
1 – Yaptırımlara gereğince hazırlanmıştı
Putin’in Ukrayna’yı Rusya’nın bir modülü üzere gördüğünü açıkça yazdığı makalesi yayımlanmadan bir ay evvel, 1 Haziran 2021’de, Moskova brüt milletlerarası rezervlerinin 600,9 milyar dolara yükseldiğini duyurmuştu.
Bu ölçü, Rusya tarihinde görülmüş en yüksek rezerv.
Putin, 2014’ten bu yana ülkenin rezervlerini artırmak ve mümkün bir yaptırıma karşı dolara bağımlılığını azaltmak için çalıştı. Merkez Bankası, döviz rezervlerinin 2020’de yüzde 7,5 ve 2021’de yüzde 1,2 arttığını duyurdu. bu biçimdece 2015-2020 ortası Rusya memleketler arası rezervlerini neredeyse iki katına çıkardı.
2014’teki birinci yaptırımların akabinde bu rezervin ölçüsü 250 milyar dolardı. Akabinde Rusya Merkez Bankası, 500 milyar dolarlık gaye koyduklarını ve bu limiti görmeden “rahat etmeyeceklerini” açıklamıştı.
Ham petrol ve doğal gaz fiyatlarındaki artıştan elde edilen kâr değerlendirildi
Bloomberg’in haberine nazaran bu amaç kapsamında ham petrol fiyatı için yaklaşık 42 dolarlık bir üst taban belirlendi; fiyat bu barajı aştığında elde edilen ekstra gelir, oluşturulan bağımsız “varlık fonuna” aktarıldı ve burada saklandı ya da değerlendirildi.
Ukrayna hududunda tansiyonun yıllar daha sonra bir daha başladığı Nisan 2021’de ham petrolün varil fiyatı 66 dolara yükselmişti.
Rusya, bu esnada dünyadaki en büyük altın müşterisi pozisyonuna yükseldi çünkü dövize bağımlılığını azaltmak için dolar bazlı rezervlerini satarak altına yatırıyordu. Ocak 2021’de Merkez Bankası’nın altın rezervi ölçüsü, tarihinde birinci sefer dolar rezervlerini aşmıştı.
Bu da aslında 2015’ten bu yana sürdürülen uzun vadeli bir planlamanın eseriydi. O denli ki beş sene evvel ABD doları oranı yüzde 40 olan Rusya Merkez Bankası, rezervlerinin bugün sırf yüzde 16’sını dolarda tutuyor.
Tıpkı sırada euro varlıkları da dolar varlıklarını aştı, mesela Çin’le yapılan ticaret büyük oranda euroyla yapılmaya başladı.
Bu ortamda işgalin akabinde – çabucak hemen ABD, İngiltere ve Avrupa Birliği yeni yaptırım açıklamamışken – Rus rublesinin kıymetini yüzde 6 oranında düştü.
Bloomberg ve Washington Post’un yaptığı tahlil haberlere nazaran, yeni yaptırımlarda bir arada yaklaşık 60 milyar dolarlık dış borç yükü artacak ve muhtemelen ruble daha da kıymet kaybedecek. İşte bu noktada, Merkez Bankası elindeki rezervlerle piyasaya müdahale edebilecek. İşgalin birinci gecesinde 11,8 milyar dolarlık bir müdahalede bulundu bile.
Rusya, son sekiz yılda petrol fiyatlarındaki artışla bir arada bu işgale hazırlanmış ve bir “savunma ekonomisi” yaratmış üzere görünüyor. Son aylarda Avrupa’nın doğal gaz gereksiniminin artması, Rusya’nın muhtaçlık olan gazı -yeterli teknik altyapı bulunmasına rağmen- iletmeyi reddetmesi de doğal gaz meblağlarının daha da artmasına yol açtı. Bu da Rusya’nın elini yalnızca stratejik değil; ekonomik manada da güçlendirdi.
Ve iktisadı yaptırımlara karşı daha da muhafazalı hale geldi. Yani yaptırımların Rusya iktisadına etkisinin bir süre kısıtlı kalacağına emin olduğu bir ortamda, Putin Ukrayna işgalini başlattı.
Capital Economics’in yaptığı tahlile bakılırsa Rus iktisadının büyümesi yaptırımlarla birlikte yavaşlayacak lakin şimdilik kuvvetli bir pozisyonda; bu da bölgenin geri kalanının yüksek güç fiyatları ve yüksek enflasyondan Rusya’dan daha fazla etkilenebileceğini gösteriyor.
Rusya’yı asıl etkileyecek olan yaptırım ise, Ukrayna’nın da talep ettiği, bir memleketler arası ödemeler ağı olan SWIFT sisteminden çıkarılması olacak.
Fakat bu yaptırımın çabucak gelmesi beklenmiyor zira bu durumda Rusya, sattığı doğal gazın karşılığını alamayacak duruma gelecek. Bu da Rusya’yı epeyce sıkıntı durumda bırakacak olmakla bir arada, güçte Rusya’ya bağımlı olan Almanya, İtalya üzere ülkeleri de kış mevsiminde ısınmadan yoksun bırakabilir.
Kış aylarında SWIFT yaptırımının uygulanmasının bir çok sıkıntı olacağını ve Batı Avrupa ülkelerinin buna itiraz edeceğini öngoren Rusya, işgal için bilhassa kış aylarını tercih etmiş olabilir.
Moskova, Rusya’nın bahar ya da yaz aylarında SWIFT’ten çıkarılması durumunda kullanılmak üzere, milletlerarası ödemeler için kendi sistemini yaratma konusunda önemli adımlar attı.
Lakin bunun olup olmayacağı da çabucak hemen bilinmiyor. Zira İtalya ve Almanya başta olmak üzere birtakım üye ülkeler SWIFT yaptırımına karşı çıktı ve AB yaptırımları ortasına bu uygulama girmedi.
Doğal gaz fiyatlarının artması ve Avrupa ülkelerinin depolarının boşalması ise, Rusya’nın Ukrayna sonuna yığınak yaptığı son bahar aylarına dayanıyor.
Rusya doğal gazı Avrupa’ya Kuzey Akımı, Yamal-Europe ve Kardeşlik üzere bir kaç ana boru sınırıyla yolluyor.
Bu doğal gaz bölgesel depolarda toplanıyor, daha sonra buradan kıtanın dört bir yanındaki farklı ülkelere dağılıyor.
Covid salgını periyodunda Rusya’dan Avrupa’ya doğal gaz ihracatı toplam ölçü olarak azaldı, zira pek fazlaca işyeri kapandığı için talep azalmıştı.
Talep arttığında ise Rusya gaz akışını artırmadı. Bu da Avrupa çapında doğal gaz stoklarının erimesine, ötürüsıyla da fiyatların yükselmesine yol açtı. Kış aylarında Avrupa genelinde doğal gaz stoku, son 10 yıllık ortalama stoklama kapasitesinin yüzde 75’i kadar.
Kış aylarının, Avrupa ülkelerinin doğal gaz gereksinimi sebebiyle sahiden tesirli olabilecek yaptırımlardan uzak durmasının yanı sıra Rus ordusuna da olumlu bir tesiri oldu. Bu da; donan ırmak ve göller üzerinden desteklerin daha kolay yapılması oldu.
3 – NATO’nun ortasında bölünmeler arttı, tesir gücü zayıfladı
Sovyetler Birliği’nin yayılmacılığına karşı birleşen ülkelerin askeri ittifakı olan NATO, Sovyetler Birliği dağıldıktan daha sonra bir “tehdit” kalmadığı biçimde genişlemeye devam etti. Bunu Sovyetler’den ayrılan ülkeleri de bünyesine alarak yapması, Rusya’dan reaksiyonlara sebep olsa da 1990’lar ve 2000’lerde Moskova’nın bu kadar tesir gücü yoktu.
Putin ise NATO’nun varlığını genişleyerek devam ettirmesine karşı bir adım atmak için iktidara geldiği 2000’den bu yana bekliyor; bunun bildirilerini da açıklamalarında veriyordu.
Ukrayna’nın NATO üyeliği de aslında 2002’den bu yana tartışılıyor.
Putin’in gücünü konsolide ettikten daha sonra NATO üyeliğine itiraz nedeni öne sürülerek Ukrayna’yı işgal adımı; NATO’nun nispeten güçsüz olduğu, somut bir karşılık vermeyeceğinden emin olduğu bir periyotta geldi.
Öncelikle 2014’te Kırım’ın ilhakının akabinde NATO’dan somut bir karşılık görmedi. Yani Putin NATO’nun genişleme planlarını işgalin sebepleri içinde gösterirken bir yandan da etkisiz kalmasını kıymetlendirdi; bir nevi NATO’nun muğlak duruşunu kullandı.
2014’ten daha sonra Putin’i NATO aykırısı adım atabileceğine inandıran birtakım dönüm noktaları oldu. Örneğin 2016’da seçilen eski ABD Lideri Donald Trump, ittifakın artık etkisiz olduğunu ve ABD’nin berabern çekilebileceği tartışmalarına yol açan açıklamalar yaptı.
2019’da da Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, “NATO’nun beyin vefatı gerçekleşti” dedi. Bu da NATO’nun mevcut durumda etkisinin sorgulanmasına yol açtı.
Son olarak Eylül 2021’de İngiltere ve ABD, Avustralya ile nükleer denizaltı üretme muahedesi yaptı. Teknoloji paylaşımı öngoren mutabakat yeterince Avustralya, Fransa ile yaptığı milyarlarca dolarlık denizaltı mutabakatını iptal etti.
Bu durum Fransa’ya son anda haber verilince, Paris idaresi “arkasından iş çevrildiği” nedeni öne sürülerek büyük reaksiyon gösterdi.
bu biçimdece NATO üyesi üç ülke, birinci kere büyükelçilerin geri çekilmesine kadar varan bir kriz hayatış oldu.
olağan olarak ki NATO’nun siyasi ve askeri güç içinden en kuvvetli ülkesi ABD’nin tavrı da Putin’in yol haritasını belirlemesinde tesirli oldu.
Geçen yıl Nisan ayından bu yana hudutlara yapılan destekler, nihayet sonbahar aylarında ABD’den de sert yansılar gelmesine yol açtı. İstihbarat örgütlerinden gelen bilgiler doğrultusunda “topyekûn işgal” başlayacağını duyuran Joe Biden idaresi, bir yandan da muhtemel bir işgalde Rusya’yla savaşa girmeyeceğini açıkça söylemeyi tercih etti.
O denli ki; “küçük bir işgal hareketi” halinde elini taşın altına koymaya niyetli olmadığını muhakkak ettiğinde, Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenskiy ile içinde kamuoyuna açık biçimde tartışma da yaşandı. Biden, Ukrayna’ya her durumda takviye olacağının altını çizerek geri adım attı.
Lakin bu geri adım, yalnızca açıklamalarla sonluydu ve Putin bunu biliyordu. ABD vatandaşlarını kurtarmak için bile Ukrayna’ya güç göndermeyi reddetti. Dahası ülkede askeri danışman ve gözlemci olarak misyon yapan birlikleri geri çekti.
Biden 2003’te Amerika’nın Irak işgaline dayanak oyu vermişti. Lakin yıllar için dış müdahale konusunda daha ihtiyatlı hale geldi.
Obama’nın Libya’ya müdahalesine ve Afganistan’a asker göndermesine karşı çıktı. En değerlisi, 20 yıl boyunca savaşılan ve geri döneceği neredeyse kesin olan Taliban’a karşın Afganistan’dan, çabucak hemen Afgan hükümetinin yeri sağlamlaşmadan süratle ve kaotik biçimde geri çekildi.
Biden’ın muhtemel bir işgalde alacağı tavır hakkında açık bir fikir veren bu kararlarının yanı sıra ABD, “NATO üyelerini koruyacağını fakat Ukrayna’ya savaşmak üzere asker göndermeyeceğini” söylüyordu. Putin’in işgale hazırlandığı Şubat ayına kadar da Ukrayna’nın ittifaka girmesi üzere bir durum muhtemel görünmüyordu.
Tam olarak bu biçimde oldu. İşgalin birinci günlerinde gördüğümüz kadarıyla, ABD ve NATO, Kiev idaresine ve komşu ülkelere gönderdiği silahlar haricinde Ukrayna’ya önemli bir takviye vermekten kaçındı.
Irak ve Afganistan’da yıllar süren, ağır kayıplara yol açan savaşların akabinde Amerika halkı da savaş istemiyor. Covid-19 pandemisinin tesirlerinden yavaş yavaş çıkan ABD ve Biden idaresi için kıymetli olan iktisadın toparlanması.
Tüm bu etkenler bir ortaya geldiğinde ne Avrupa ne de ABD’den yaptırım haricinde önemli bir cevapla karşılaşmayacağını önnazarann Putin, 24 Şubat’ta tüm gücüyle Ukrayna’ya karşı harekete geçti.
O denli ki, Ukrayna’nın bağımsızlığına giden yolda birinci adım olduğu için Sovyetler Birliği’nin ortasında başka bir cumhuriyet olarak kurulmasına müsaade veren Vladimir Lenin’i bile eleştiriyor.
Putin, Ukrayna’nın Rus tesir alanından çıkmasını hem ulusal hem şahsi bir aşağılanma, birebir vakitte stratejik bir kayıp olarak görüyor.
2014’te Kırım’ın ilhakının akabinde Ukrayna’yla ilgili vizyonunu hiç gizlenmeyen Rusya önderi, Batı’nın da yaptırımlar uygulamaya başlamasıyla, birinci evrede bölgede hiç bir önemli adım atmadı. Donbas’taki ayrılıkçıları desteklemekle ve bölgedeki çatışmaların “Ukrayna’nın iç sorunu olduğunu” tez etmekle yetindi.
Yedi yılın akabinde, artık daha fazla beklemeyeceğinin; Ukrayna’ya yönelik farklı planlar yaptığının sinyalleri gelmeye başlamıştı.
Nisan 2021’de Donbas’ta ateşkes ihlalleri düzgünce arttı, keskin nişancılar Ukrayna askerlerini öldürdüğünde Ukrayna Savunma Bakanlığı bunun Ukrayna tersi tek hareket olmadığını# Rusya’nın tatbikat mazeretiyle Donbas yakınlarında sona asker desteği yaptığını duyurdu.
Akabinde Kırım’daki Rus askerlerin sayısının arttığına dair haberler gelmeye başladı.
Lakin o devir Ukrayna istihbaratından gelen bilgiler Rusya’nın Donbas ortasında karışıklık çıkarmak üzere “provokasyon yapacağı” varsayımıyla sonluydu.
12 Temmuz 2021’de ise Putin’in asıl niyetini açıkça yazdığı makalesi yayımlandı: ‘Ruslar ve Ukraynalıların Tarihi Birliği Üzerine’/
Makalede Putin, Rusya’nın anavatanına dahil olan Ukrayna’nın Sovyetler Birliği dağılırken başka bir devlet statüsü aldığında “soyulduğunu” hissettiğini yazıyordu. “Ukrayna’nın gerçek egemenliği lakin Rusya’yla iştirak kurarsa mümkün olur” diyordu.
Makalenin yayımlanmasından yalnızca birkaç ay daha sonra, 100 binin üzerinde askerini Ukrayna’nın doğu, güney ve kuzey sonuna göndermeye başlamış; bu birliklerin etrafında sahra hastaneleri inşa etmeye başlamıştı.
Yani Putin, makalesindeki görüşleri tüm dünyaya duyurduğunda, hakikat vaktin yaklaştığını düşünüyordu.
Pekala niye bunun yanlışsız vakit olduğunu düşündü?
1 – Yaptırımlara gereğince hazırlanmıştı
Putin’in Ukrayna’yı Rusya’nın bir modülü üzere gördüğünü açıkça yazdığı makalesi yayımlanmadan bir ay evvel, 1 Haziran 2021’de, Moskova brüt milletlerarası rezervlerinin 600,9 milyar dolara yükseldiğini duyurmuştu.
Bu ölçü, Rusya tarihinde görülmüş en yüksek rezerv.
Putin, 2014’ten bu yana ülkenin rezervlerini artırmak ve mümkün bir yaptırıma karşı dolara bağımlılığını azaltmak için çalıştı. Merkez Bankası, döviz rezervlerinin 2020’de yüzde 7,5 ve 2021’de yüzde 1,2 arttığını duyurdu. bu biçimdece 2015-2020 ortası Rusya memleketler arası rezervlerini neredeyse iki katına çıkardı.
2014’teki birinci yaptırımların akabinde bu rezervin ölçüsü 250 milyar dolardı. Akabinde Rusya Merkez Bankası, 500 milyar dolarlık gaye koyduklarını ve bu limiti görmeden “rahat etmeyeceklerini” açıklamıştı.
- Ukrayna krizi: Batı’nın yaptırımları tesirli olacak mı, Rusya’nın planı ne?
- Rusya’nın Ukrayna’yı işgali: Rusya’ya hangi yaptırımlar uygulanıyor?
Ham petrol ve doğal gaz fiyatlarındaki artıştan elde edilen kâr değerlendirildi
Bloomberg’in haberine nazaran bu amaç kapsamında ham petrol fiyatı için yaklaşık 42 dolarlık bir üst taban belirlendi; fiyat bu barajı aştığında elde edilen ekstra gelir, oluşturulan bağımsız “varlık fonuna” aktarıldı ve burada saklandı ya da değerlendirildi.
Ukrayna hududunda tansiyonun yıllar daha sonra bir daha başladığı Nisan 2021’de ham petrolün varil fiyatı 66 dolara yükselmişti.
Rusya, bu esnada dünyadaki en büyük altın müşterisi pozisyonuna yükseldi çünkü dövize bağımlılığını azaltmak için dolar bazlı rezervlerini satarak altına yatırıyordu. Ocak 2021’de Merkez Bankası’nın altın rezervi ölçüsü, tarihinde birinci sefer dolar rezervlerini aşmıştı.
Bu da aslında 2015’ten bu yana sürdürülen uzun vadeli bir planlamanın eseriydi. O denli ki beş sene evvel ABD doları oranı yüzde 40 olan Rusya Merkez Bankası, rezervlerinin bugün sırf yüzde 16’sını dolarda tutuyor.
Tıpkı sırada euro varlıkları da dolar varlıklarını aştı, mesela Çin’le yapılan ticaret büyük oranda euroyla yapılmaya başladı.
Bu ortamda işgalin akabinde – çabucak hemen ABD, İngiltere ve Avrupa Birliği yeni yaptırım açıklamamışken – Rus rublesinin kıymetini yüzde 6 oranında düştü.
Bloomberg ve Washington Post’un yaptığı tahlil haberlere nazaran, yeni yaptırımlarda bir arada yaklaşık 60 milyar dolarlık dış borç yükü artacak ve muhtemelen ruble daha da kıymet kaybedecek. İşte bu noktada, Merkez Bankası elindeki rezervlerle piyasaya müdahale edebilecek. İşgalin birinci gecesinde 11,8 milyar dolarlık bir müdahalede bulundu bile.
Rusya, son sekiz yılda petrol fiyatlarındaki artışla bir arada bu işgale hazırlanmış ve bir “savunma ekonomisi” yaratmış üzere görünüyor. Son aylarda Avrupa’nın doğal gaz gereksiniminin artması, Rusya’nın muhtaçlık olan gazı -yeterli teknik altyapı bulunmasına rağmen- iletmeyi reddetmesi de doğal gaz meblağlarının daha da artmasına yol açtı. Bu da Rusya’nın elini yalnızca stratejik değil; ekonomik manada da güçlendirdi.
Ve iktisadı yaptırımlara karşı daha da muhafazalı hale geldi. Yani yaptırımların Rusya iktisadına etkisinin bir süre kısıtlı kalacağına emin olduğu bir ortamda, Putin Ukrayna işgalini başlattı.
Capital Economics’in yaptığı tahlile bakılırsa Rus iktisadının büyümesi yaptırımlarla birlikte yavaşlayacak lakin şimdilik kuvvetli bir pozisyonda; bu da bölgenin geri kalanının yüksek güç fiyatları ve yüksek enflasyondan Rusya’dan daha fazla etkilenebileceğini gösteriyor.
- Avrupa’daki doğal gaz zahmetinin art planı: Krizin sorumlusu Rusya mı?
- Biden, Rusya’ya yeni yaptırımlar gelmesi halinde Katar’dan Avrupa’ya doğalgaz takviyesi istedi
- Doğalgaz ezası 2022’de elektrik kesintilerine niye olur mı?
- AB, Rusya’ya bağımlılığı azaltmak için Azerbaycan’dan daha fazla doğal gaz satın almak istiyor
- Rusya, Avrupa’nın en yoksul ülkelerinden Moldova’yı doğal gaz satışını kesmekle tehdit ediyor
Rusya’yı asıl etkileyecek olan yaptırım ise, Ukrayna’nın da talep ettiği, bir memleketler arası ödemeler ağı olan SWIFT sisteminden çıkarılması olacak.
Fakat bu yaptırımın çabucak gelmesi beklenmiyor zira bu durumda Rusya, sattığı doğal gazın karşılığını alamayacak duruma gelecek. Bu da Rusya’yı epeyce sıkıntı durumda bırakacak olmakla bir arada, güçte Rusya’ya bağımlı olan Almanya, İtalya üzere ülkeleri de kış mevsiminde ısınmadan yoksun bırakabilir.
Kış aylarında SWIFT yaptırımının uygulanmasının bir çok sıkıntı olacağını ve Batı Avrupa ülkelerinin buna itiraz edeceğini öngoren Rusya, işgal için bilhassa kış aylarını tercih etmiş olabilir.
Moskova, Rusya’nın bahar ya da yaz aylarında SWIFT’ten çıkarılması durumunda kullanılmak üzere, milletlerarası ödemeler için kendi sistemini yaratma konusunda önemli adımlar attı.
Lakin bunun olup olmayacağı da çabucak hemen bilinmiyor. Zira İtalya ve Almanya başta olmak üzere birtakım üye ülkeler SWIFT yaptırımına karşı çıktı ve AB yaptırımları ortasına bu uygulama girmedi.
- Rusya’ya SWIFT yaptırımı ne basamakta, niye çabucak hemen uygulanmadı?
- SWIFT nedir: Sistemi kim kurdu, kim denetliyor?
Doğal gaz fiyatlarının artması ve Avrupa ülkelerinin depolarının boşalması ise, Rusya’nın Ukrayna sonuna yığınak yaptığı son bahar aylarına dayanıyor.
Rusya doğal gazı Avrupa’ya Kuzey Akımı, Yamal-Europe ve Kardeşlik üzere bir kaç ana boru sınırıyla yolluyor.
Bu doğal gaz bölgesel depolarda toplanıyor, daha sonra buradan kıtanın dört bir yanındaki farklı ülkelere dağılıyor.
Covid salgını periyodunda Rusya’dan Avrupa’ya doğal gaz ihracatı toplam ölçü olarak azaldı, zira pek fazlaca işyeri kapandığı için talep azalmıştı.
Talep arttığında ise Rusya gaz akışını artırmadı. Bu da Avrupa çapında doğal gaz stoklarının erimesine, ötürüsıyla da fiyatların yükselmesine yol açtı. Kış aylarında Avrupa genelinde doğal gaz stoku, son 10 yıllık ortalama stoklama kapasitesinin yüzde 75’i kadar.
Kış aylarının, Avrupa ülkelerinin doğal gaz gereksinimi sebebiyle sahiden tesirli olabilecek yaptırımlardan uzak durmasının yanı sıra Rus ordusuna da olumlu bir tesiri oldu. Bu da; donan ırmak ve göller üzerinden desteklerin daha kolay yapılması oldu.
3 – NATO’nun ortasında bölünmeler arttı, tesir gücü zayıfladı
Sovyetler Birliği’nin yayılmacılığına karşı birleşen ülkelerin askeri ittifakı olan NATO, Sovyetler Birliği dağıldıktan daha sonra bir “tehdit” kalmadığı biçimde genişlemeye devam etti. Bunu Sovyetler’den ayrılan ülkeleri de bünyesine alarak yapması, Rusya’dan reaksiyonlara sebep olsa da 1990’lar ve 2000’lerde Moskova’nın bu kadar tesir gücü yoktu.
Putin ise NATO’nun varlığını genişleyerek devam ettirmesine karşı bir adım atmak için iktidara geldiği 2000’den bu yana bekliyor; bunun bildirilerini da açıklamalarında veriyordu.
Ukrayna’nın NATO üyeliği de aslında 2002’den bu yana tartışılıyor.
Putin’in gücünü konsolide ettikten daha sonra NATO üyeliğine itiraz nedeni öne sürülerek Ukrayna’yı işgal adımı; NATO’nun nispeten güçsüz olduğu, somut bir karşılık vermeyeceğinden emin olduğu bir periyotta geldi.
Öncelikle 2014’te Kırım’ın ilhakının akabinde NATO’dan somut bir karşılık görmedi. Yani Putin NATO’nun genişleme planlarını işgalin sebepleri içinde gösterirken bir yandan da etkisiz kalmasını kıymetlendirdi; bir nevi NATO’nun muğlak duruşunu kullandı.
2014’ten daha sonra Putin’i NATO aykırısı adım atabileceğine inandıran birtakım dönüm noktaları oldu. Örneğin 2016’da seçilen eski ABD Lideri Donald Trump, ittifakın artık etkisiz olduğunu ve ABD’nin berabern çekilebileceği tartışmalarına yol açan açıklamalar yaptı.
2019’da da Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, “NATO’nun beyin vefatı gerçekleşti” dedi. Bu da NATO’nun mevcut durumda etkisinin sorgulanmasına yol açtı.
Son olarak Eylül 2021’de İngiltere ve ABD, Avustralya ile nükleer denizaltı üretme muahedesi yaptı. Teknoloji paylaşımı öngoren mutabakat yeterince Avustralya, Fransa ile yaptığı milyarlarca dolarlık denizaltı mutabakatını iptal etti.
Bu durum Fransa’ya son anda haber verilince, Paris idaresi “arkasından iş çevrildiği” nedeni öne sürülerek büyük reaksiyon gösterdi.
bu biçimdece NATO üyesi üç ülke, birinci kere büyükelçilerin geri çekilmesine kadar varan bir kriz hayatış oldu.
- Fransa’nın Avustralya’dan geri çektiği büyükelçi: Avustralya fazlaca büyük bir diplomatik kusur yaptı
- AUKUS Paktı: Avustralya ve AB içindeki ticaret muahedesi görüşmeleri ertelendi
- AUKUS Paktı: Biden Macron’a ‘Beceriksizce davrandık’ dedi
- Fransa, Avustralya büyükelçisini geri gönderiyor: ‘AUKUS Paktı daha sonrası ilgiler bir daha tanımlanacak’
olağan olarak ki NATO’nun siyasi ve askeri güç içinden en kuvvetli ülkesi ABD’nin tavrı da Putin’in yol haritasını belirlemesinde tesirli oldu.
Geçen yıl Nisan ayından bu yana hudutlara yapılan destekler, nihayet sonbahar aylarında ABD’den de sert yansılar gelmesine yol açtı. İstihbarat örgütlerinden gelen bilgiler doğrultusunda “topyekûn işgal” başlayacağını duyuran Joe Biden idaresi, bir yandan da muhtemel bir işgalde Rusya’yla savaşa girmeyeceğini açıkça söylemeyi tercih etti.
O denli ki; “küçük bir işgal hareketi” halinde elini taşın altına koymaya niyetli olmadığını muhakkak ettiğinde, Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenskiy ile içinde kamuoyuna açık biçimde tartışma da yaşandı. Biden, Ukrayna’ya her durumda takviye olacağının altını çizerek geri adım attı.
Lakin bu geri adım, yalnızca açıklamalarla sonluydu ve Putin bunu biliyordu. ABD vatandaşlarını kurtarmak için bile Ukrayna’ya güç göndermeyi reddetti. Dahası ülkede askeri danışman ve gözlemci olarak misyon yapan birlikleri geri çekti.
Biden 2003’te Amerika’nın Irak işgaline dayanak oyu vermişti. Lakin yıllar için dış müdahale konusunda daha ihtiyatlı hale geldi.
Obama’nın Libya’ya müdahalesine ve Afganistan’a asker göndermesine karşı çıktı. En değerlisi, 20 yıl boyunca savaşılan ve geri döneceği neredeyse kesin olan Taliban’a karşın Afganistan’dan, çabucak hemen Afgan hükümetinin yeri sağlamlaşmadan süratle ve kaotik biçimde geri çekildi.
Biden’ın muhtemel bir işgalde alacağı tavır hakkında açık bir fikir veren bu kararlarının yanı sıra ABD, “NATO üyelerini koruyacağını fakat Ukrayna’ya savaşmak üzere asker göndermeyeceğini” söylüyordu. Putin’in işgale hazırlandığı Şubat ayına kadar da Ukrayna’nın ittifaka girmesi üzere bir durum muhtemel görünmüyordu.
Tam olarak bu biçimde oldu. İşgalin birinci günlerinde gördüğümüz kadarıyla, ABD ve NATO, Kiev idaresine ve komşu ülkelere gönderdiği silahlar haricinde Ukrayna’ya önemli bir takviye vermekten kaçındı.
Irak ve Afganistan’da yıllar süren, ağır kayıplara yol açan savaşların akabinde Amerika halkı da savaş istemiyor. Covid-19 pandemisinin tesirlerinden yavaş yavaş çıkan ABD ve Biden idaresi için kıymetli olan iktisadın toparlanması.
Tüm bu etkenler bir ortaya geldiğinde ne Avrupa ne de ABD’den yaptırım haricinde önemli bir cevapla karşılaşmayacağını önnazarann Putin, 24 Şubat’ta tüm gücüyle Ukrayna’ya karşı harekete geçti.
- ABD Lideri Biden, ‘küçük çaplı işgal’ kelamlarını düzeltti: ‘Sınırı geçecek rastgele bir Rus birliği işgal manasına gelir’
- Ukrayna Devlet Lideri’nden Batılı ülkelere Rusya tansiyonunda ‘panik yaratmayın’ daveti
- Rusya, Ukrayna hududuna niye askeri yığınak yapıyor?
- Ukrayna-Rusya krizi: Tansiyon niye yükseldi, bölgede neler oluyor?