bencede
New member
Wahida Amiri geçen yıl Ağustos ayında Taliban Kâbil’i ele geçirerek bir daha iktidara geldiğinde kolay bir kütüphaneciydi. Lakin Taliban bayanların kazanılmış haklarını birer birer ellerinden almaya başladığında onlara karşı direnişin önde gelen isimlerinden biri haline geldi. Amiri, BBC’den Sodaba Haidare’ye nasıl gözaltına alındığını ve bırakıldığında niye ülkesini terketmeye karar verdiğini anlattı:
Evin önüne gelen otomobillerin acı frenleri duyuldu. Araçları ve askerleri sayamadım. güya birkaç bayanı değil de bütün köyü tutuklamaya gelmişlerdi. Odaya daldıklarında “Wahida Amiri’yi buldunuz mu?” diye bir ses duydum. “Tamam dedim. Bitti. Öldürecekler beni.”
Wahida Taliban idareye gelmedilk evvel kütüphaneciydi
15 Ağustos 2021’dilk evvel bayağı bir kadındım. 33 yaşındaydım, hukuk okumuştum ve Kâbil’in göbeğinde bir kütüphaneyi yönetiyordum.
Kütüphane en memnun olduğum yerdi. kimi vakit kakuleli çayımızı içerken feminizm üzere bahisleri tartışırdık. Afganistan harika değildi ancak özgürdük.
Kitapları seviyordum zira 20 yaşına kadar okumayı öğrenememiştim.
Okula başladığım 1996 ylında Taliban Afganistan’daki birinci hakimiyetini kurdu. Birinci icraatlarından biri kızların okula gitmesini yasaklamak oldu.
Akrabalarımızın hepsi Pencşir vadisine kaçtılar, biz de Pakistan’a göçtük.
Virginia Woolf ile tanışma
Evin bütün sorumlulukları ve işleri benim üzerime kalmıştı. Bütün gün yemek pişiriyor, paklık yapıyor, yerleri ovuyordum. hayatım bu biçimde geçecek diye düşünüyordum.
daha sonra 11 Eylül 2001 yaşandı. Televizyonda ikiz kulelerin çöküşünü izledim. Bu olayın bizim üzere kolay Afganların hayatını ne kadar değiştireceğini ondan sonrasında gördük. Çok geçmeden Taliban hezimete uğradı ve biz Pakistan’dan ayrılıp ülkemize döndük.
Kâbil’e yerleştiğimizde 15 yaşındaydım ve hayat epeyce değişmişti. Taliban gidince kızlar okula, bayanlar çalışmaya başlamıştı. Lakin benim için bu biçimde olmadı. Benim mesken işlerini yapmam ve hizmet etmem eğitim görmemden daha değerli görülüyordu. Okula 5 yıl daha sonra yazılabildim.
Sonunda bir mucize oldu ve hukuk fakültesine kabul edildim. Hala utangaç bir kız çocuğuydum, ta ki ömrüme Virginia Woolf isimli bir bayan ve “Kendine İlişkin Bir Oda” isimli manifestosu girene kadar. bir daha doğmuş üzereydim. Okudukça bir bayan olarak gücümün şuuruna vardım.
Kâbil’de Wahida’nın (sağ başta) örgütlediği protesto şovlarından biri
Kâbil’in düşüşü
Sıcak bir Ağustos günü bir vakit içinder hayatış olduğum kâbus geri döndü ve Taliban siyah beyaz bayraklarıyla Kâbil’e girdi.
Benimle tıpkı endişeleri taşıyan bayanları buldum. Taliban’a karşı çıkmanın tehlikelerini biliyorduk lakin bir daha de “Protesto etmeliyiz” dedik. Afganistan’ın Mücadeleci Bayanları Hareketi isimli bir küme oluşturduk.
Taliban çabucak gerçek yüzünü göstermeye başlamıştı. Bayanların işe ve okula dönüşüne müsaade verecekleri yolundaki vaadlerinden geri adım attılar ve ortasında tek bayan olmayan bir kabine deklare ettilar.
Sokaklarda yürüyüşler yapmaya başladık. Taliban bizi kıstırıyor, göz yaşartıcı gaz sıkıyor, havaya ateş ediyor, hatta kimi bayanları dövüyordu. daha sonra protestoları büsbütün yasakladılar. Artık epey tehlikeli olduğu için devam etmeme sonucu verdik.
Gözaltına alınış
2022’nin Şubat ayında bir gün diğer bayanlarla bir arada gizlendiğim mesken Taliban tarafınca basıldı. Kamyonlarla İçişleri bakanlığı’na gdolayıldük ve 19 gün orada tutulduk.
Gözaltına alınışımızın ikinci günü tutulduğumuz odaya giren bir Taliban elime bir kalem ve kağıt vererek “Sen casussun. Bütün işbirlikçilerinin isimlerini buraya yazacaksın” dedi.
Kadınlar tek tek bırakılıyor lakin bana sıra gelmiyordu. Bir gün ellerinde bir kamera ile gelip kalan birkaç bayana sorular soracaklarını söylemiş olduler.
niçin kaydedildiğimizi sorduğumuzda bunun bir formalite olduğunu, bakanlığın arşivine konacağını söylemiş olduler.
Önce isimlerimizi söyleyecektik. Akabinde protestolar için ülke haricinden buyruk aldığımızı söylemeye zorladılar. Kısa mühlet daha sonra bu kayıtları medyada yayımladıklarını koridordaki televizyondan gördük.
Hepimiz gözyaşları ortasındaydık. Artık herkes gözaltına alındığımızı biliyordu. Ve protestoları sadece ülkeden çıkışımıza yardım edilsin diye yaptığımızı düşünüyorlardı. Kayıttan iki gün daha sonra bırakıldık.
Wahida hasret gidermek için vakit zaman Afgan lokantasına gidiyor
bir daha sürgün
Her şeyimi kaybetmiştim. Beşerler bayan başına bu biçimde işlere giriştiğim için beni kınıyordu. İşimi, özgürlüğümü yitirmiştim.
Bir gün öbür bir bayan protestocu ile isim vermeden yapılan söyleşiyi okudum. Taliban’ın gözaltındayken bizi dövdüğünü söylüyordu. halbuki dövmemişlerdi. Ailem, bu söyleşiden daha sonra Taliban’ın öfkeyle bir daha tutuklamalara girişeceğinden korkarak kaçmamı istedi.
Bırakılışımın üzerinden iki ay geçmişti. Küçük bir valize birkaç giysi ve “Kendine İlişkin Bir Oda” üzere sevdiğim kitapları koydum ve ana vatanıma veda ettim.
Yeni bir hayat
Pakistan’da birkaç aileyle bir arada yaşıyorum. Kaçamadığım bir berbat duşun ortasında mahsur kalmış üzereyim. Meskenimi, ailemi, kedimi özlüyorum.
Beni ortada bir neşelendiren tek şey yakındaki Afgan lokantasına gitmek.
Yakındaki bir kütüphanede oldukça vakit geçiriyor ve direnen bayanlarla ilgili bir şeyler yazmaya çalışıyorum. Hayatlarımızı ve bunun Taliban ile nasıl değiştiğini.
Bunları bir gün bir kitap haline getirmeyi umuyorum.
Dünyadaki bütün bayanların Afgan bayanlarının teslim olmadığını, uğraş ettiklerini, susturulduklarında bir daha ayağa kalkıp öbür biçimlerde direnmeyi sürdürdüklerini bilmelerini istiyorum.
Fotoğraflar: Munazza Anwaar ve Musa Yawari
Evin önüne gelen otomobillerin acı frenleri duyuldu. Araçları ve askerleri sayamadım. güya birkaç bayanı değil de bütün köyü tutuklamaya gelmişlerdi. Odaya daldıklarında “Wahida Amiri’yi buldunuz mu?” diye bir ses duydum. “Tamam dedim. Bitti. Öldürecekler beni.”
Wahida Taliban idareye gelmedilk evvel kütüphaneciydi
15 Ağustos 2021’dilk evvel bayağı bir kadındım. 33 yaşındaydım, hukuk okumuştum ve Kâbil’in göbeğinde bir kütüphaneyi yönetiyordum.
Kütüphane en memnun olduğum yerdi. kimi vakit kakuleli çayımızı içerken feminizm üzere bahisleri tartışırdık. Afganistan harika değildi ancak özgürdük.
Kitapları seviyordum zira 20 yaşına kadar okumayı öğrenememiştim.
Okula başladığım 1996 ylında Taliban Afganistan’daki birinci hakimiyetini kurdu. Birinci icraatlarından biri kızların okula gitmesini yasaklamak oldu.
Akrabalarımızın hepsi Pencşir vadisine kaçtılar, biz de Pakistan’a göçtük.
Virginia Woolf ile tanışma
Evin bütün sorumlulukları ve işleri benim üzerime kalmıştı. Bütün gün yemek pişiriyor, paklık yapıyor, yerleri ovuyordum. hayatım bu biçimde geçecek diye düşünüyordum.
daha sonra 11 Eylül 2001 yaşandı. Televizyonda ikiz kulelerin çöküşünü izledim. Bu olayın bizim üzere kolay Afganların hayatını ne kadar değiştireceğini ondan sonrasında gördük. Çok geçmeden Taliban hezimete uğradı ve biz Pakistan’dan ayrılıp ülkemize döndük.
Kâbil’e yerleştiğimizde 15 yaşındaydım ve hayat epeyce değişmişti. Taliban gidince kızlar okula, bayanlar çalışmaya başlamıştı. Lakin benim için bu biçimde olmadı. Benim mesken işlerini yapmam ve hizmet etmem eğitim görmemden daha değerli görülüyordu. Okula 5 yıl daha sonra yazılabildim.
Sonunda bir mucize oldu ve hukuk fakültesine kabul edildim. Hala utangaç bir kız çocuğuydum, ta ki ömrüme Virginia Woolf isimli bir bayan ve “Kendine İlişkin Bir Oda” isimli manifestosu girene kadar. bir daha doğmuş üzereydim. Okudukça bir bayan olarak gücümün şuuruna vardım.
Kâbil’de Wahida’nın (sağ başta) örgütlediği protesto şovlarından biri
Kâbil’in düşüşü
Sıcak bir Ağustos günü bir vakit içinder hayatış olduğum kâbus geri döndü ve Taliban siyah beyaz bayraklarıyla Kâbil’e girdi.
Benimle tıpkı endişeleri taşıyan bayanları buldum. Taliban’a karşı çıkmanın tehlikelerini biliyorduk lakin bir daha de “Protesto etmeliyiz” dedik. Afganistan’ın Mücadeleci Bayanları Hareketi isimli bir küme oluşturduk.
Taliban çabucak gerçek yüzünü göstermeye başlamıştı. Bayanların işe ve okula dönüşüne müsaade verecekleri yolundaki vaadlerinden geri adım attılar ve ortasında tek bayan olmayan bir kabine deklare ettilar.
Sokaklarda yürüyüşler yapmaya başladık. Taliban bizi kıstırıyor, göz yaşartıcı gaz sıkıyor, havaya ateş ediyor, hatta kimi bayanları dövüyordu. daha sonra protestoları büsbütün yasakladılar. Artık epey tehlikeli olduğu için devam etmeme sonucu verdik.
Gözaltına alınış
2022’nin Şubat ayında bir gün diğer bayanlarla bir arada gizlendiğim mesken Taliban tarafınca basıldı. Kamyonlarla İçişleri bakanlığı’na gdolayıldük ve 19 gün orada tutulduk.
Gözaltına alınışımızın ikinci günü tutulduğumuz odaya giren bir Taliban elime bir kalem ve kağıt vererek “Sen casussun. Bütün işbirlikçilerinin isimlerini buraya yazacaksın” dedi.
Kadınlar tek tek bırakılıyor lakin bana sıra gelmiyordu. Bir gün ellerinde bir kamera ile gelip kalan birkaç bayana sorular soracaklarını söylemiş olduler.
niçin kaydedildiğimizi sorduğumuzda bunun bir formalite olduğunu, bakanlığın arşivine konacağını söylemiş olduler.
Önce isimlerimizi söyleyecektik. Akabinde protestolar için ülke haricinden buyruk aldığımızı söylemeye zorladılar. Kısa mühlet daha sonra bu kayıtları medyada yayımladıklarını koridordaki televizyondan gördük.
Hepimiz gözyaşları ortasındaydık. Artık herkes gözaltına alındığımızı biliyordu. Ve protestoları sadece ülkeden çıkışımıza yardım edilsin diye yaptığımızı düşünüyorlardı. Kayıttan iki gün daha sonra bırakıldık.
Wahida hasret gidermek için vakit zaman Afgan lokantasına gidiyor
bir daha sürgün
Her şeyimi kaybetmiştim. Beşerler bayan başına bu biçimde işlere giriştiğim için beni kınıyordu. İşimi, özgürlüğümü yitirmiştim.
Bir gün öbür bir bayan protestocu ile isim vermeden yapılan söyleşiyi okudum. Taliban’ın gözaltındayken bizi dövdüğünü söylüyordu. halbuki dövmemişlerdi. Ailem, bu söyleşiden daha sonra Taliban’ın öfkeyle bir daha tutuklamalara girişeceğinden korkarak kaçmamı istedi.
Bırakılışımın üzerinden iki ay geçmişti. Küçük bir valize birkaç giysi ve “Kendine İlişkin Bir Oda” üzere sevdiğim kitapları koydum ve ana vatanıma veda ettim.
Yeni bir hayat
Pakistan’da birkaç aileyle bir arada yaşıyorum. Kaçamadığım bir berbat duşun ortasında mahsur kalmış üzereyim. Meskenimi, ailemi, kedimi özlüyorum.
Beni ortada bir neşelendiren tek şey yakındaki Afgan lokantasına gitmek.
Yakındaki bir kütüphanede oldukça vakit geçiriyor ve direnen bayanlarla ilgili bir şeyler yazmaya çalışıyorum. Hayatlarımızı ve bunun Taliban ile nasıl değiştiğini.
Bunları bir gün bir kitap haline getirmeyi umuyorum.
Dünyadaki bütün bayanların Afgan bayanlarının teslim olmadığını, uğraş ettiklerini, susturulduklarında bir daha ayağa kalkıp öbür biçimlerde direnmeyi sürdürdüklerini bilmelerini istiyorum.
Fotoğraflar: Munazza Anwaar ve Musa Yawari