bencede
New member
Uganda’nın mahallî halklarından biri olan ve yüzsenelerca Bwindi, Mgahinga ve Echuya ormanlarında avcı-toplayıcı olarak hayatlarını sürdüren Batwa halkı yaklaşık 30 yıl evvel yaşadıkları yerden zorla çıkartıldı. Batwa insanları bugünlerde müdafaa alanı ve ulusal parka dönüştürülen bu ormanları ziyaret eden turistleri gezdiriyor, eski hayatlarından hatırladıkları ögeleri birer performans olarak sergiliyor.
Bwindi Geçilmez Ulusal Parkı olarak isimlendirilen Bwindi Ormanı’nda turistleri gezdiren Batwa halkının evvelden hasat periyodunda söylemiş olduği sevinçli müzikler kulağa artık hüzünlü geliyor.
Orman seyahatlerinden bir tanesi sırasında küme başkanlarından olan ve halkının bu topraklardan çıkarılmasından evvelki periyodu hatırlayan 50 yaşındaki Eric Tumuhairwe turistlere anlatıyor:
“Bir vakit içinder tam bu noktada atalarımızla irtibat kurduğumuz bir tapınak vardı. Erkekler avlanmaya çıkmadan evvel buraya et ve bal bırakırdı. Çalı domuzu ve antilop avlardık. Bayanlar döndüğümüzde hayvanları pişirir ve dans ederdi.”
Uganda’nın güneybatısında, Rwanda ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti hududundaki Bwindi, Mgahinga ve Echuya ormanları 1990’lı senelerda kuşağı tehlike altında olan dağ gorilleri için muhafaza altına alındı.
Uganda hükümeti ormanlık alanlardan uzaklaştırılan Batwa halkına kentsel bölgelerin yakınlarında tarım yerleri verdi lakin tarım yapmayı bilmedikleri için bu topraklar çabucak sonrasında satıldı ve epeyce sayıda insan dağıldı. Halkın büyük çoğunluğu bugünlerde geçimleri için sivil toplum kuruluşları ve Ugandalı insanların yardımına muhtaç.
Mahkeme zaferi
Uganda’da yaklaşık 7 bin bireyden oluşan Batwa halkı, senelerca orman yakınlarında bulunan Kisoro üzere kentsel alanlara hakikat ilerledi, karton ve muşambadan yapılmış derme çatma konutlarda yaşadı.
2011’de ufak bir küme bölgedeki sivil toplum kuruluşlarının takviyesiyle ömür alanlarından hukuka alışılmamış biçimde zorla çıkartıldıkları nedeni öne sürülerek Uganda hükümetine dava açtı. Batwa halkı 2021’de sonuçlanan davayı kazandı.
Uganda Anayasa Mahkemesi halkın insanlık dışı muamele gördüğüne karar verdi, hükümetin 12 ay ortasında tazminat ödemesini emretti. Fakat hükümetin bu karara karşı temyiz başvurusu yapması bekleniyor.
Batwa halkından kimileri çiftçilik öğrenerek yeni hayatlarına adapte olduklarını, lakin hiç birinin arazi sahibi olamadığını anlatıyor. Tarım yerleri çoklukla bölgedeki sivil toplum kuruluşları tarafınca kiralanıyor ve Batwa insanlarının kullanması için veriliyor.
Bölgede patates yetiştiren Allen Musabyi, “Eğer arazin yoksa hayatta ilerleyemiyorsun, yemek yiyemiyor ve çocuklarını okula gönderemiyorsun. Bana ormana dönme seçeneği verilse koşa koşa dönerim” diyor.
Hayvanlara daha âlâ bakılıyor
Uganda hükümeti, Bwindi Geçilmez Ulusal Parkı’nda bulunan dağ gorillerini ziyaret etmek isteyen turistlerden 700 dolar fiyat alıyor.
Bölgedeki müdafaa çalışmaları yardımıyla dağ gorillerinin kuşağı artık tehlikede değil. Uganda’da dağ gorillerinin sayısı 459’a, dünya genelinde ise binden çokya çıktı.
Lakin Batwa halkı bu çalışmaların kendi hayatlarının değerine yapıldığını, lokal halkların haklarını merkezinde tutan daha sürdürülebilir bir muhafaza modelinin mümkün olabildiğini düşünüyor.
Uganda Batwa Kalkınma Kurumu’nda (UOBDU) çalışan ve Batwa halkından üniversiteye giden sayılı şahıslardan olan Alice Nyamihanda, Batwa insanlarının eşitlik için çaba etmesi gerektiğini tabir ediyor:
“Batwa halkının başka beşerler üzere olmasını istiyorum, Kisoro da olduğu üzere çöplük alanlardaki yemek kalıntılarından yaşamalarını istemiyorum. Hayvanlara Batwa insanlarından daha düzgün bakılıyor zira bölgeye gelen turistler parkta gezmek için para ödüyor, hükümet de bu parayı hayvanların bakımı için kullanıyor. Batwa halkı bunun acısını çekiyor.”
Batwa halkı turistlere klasik ateş yakma formlarını gösteriyor
Uganda Yaban hayatı Kurumu yetkilileri ise Batwa halkına ormanlık alanda düzenlenen turistik seyahatler ile hayatlarını kazanma fırsatları sunulduğunu, Bwindi Geçilmez Ulusal Parkı’ndan elde edilen gelirin yüzde 20’sinin onlara verildiğine dikkat çekiyor.
Uganda Yaban ömrü Kurumu yöneticisi Sam Mwandha, “Batwa insanlarının ormanlık alanlardan çıkarılmasında birtakım yanılgılar yapıldı lakin onlara arazi verilmediği ve kültürlerinin yok edildiği telaffuzları yanlışsız değil. Biz onlara okumalarını ve çalışmalarını söylüyoruz, kültürlerinden para kazanabileceklerini anlatıyoruz” diyor.
Lakin Batwa insanları kuşağı tükenmekte olan mahallî halk statüsüne sahip olmak ve bu biçimdece milletlerarası yasalar tarafınca müdafaa altına alınmak istiyor.
Batwa halkı eğitim ve tarımın bir bakıma halk için faydalı olduğunu düşünse de kültürleri ve kimliklerinin büsbütün silinmesinden korkuyor.
Bwindi Geçilmez Ulusal Parkı olarak isimlendirilen Bwindi Ormanı’nda turistleri gezdiren Batwa halkının evvelden hasat periyodunda söylemiş olduği sevinçli müzikler kulağa artık hüzünlü geliyor.
Orman seyahatlerinden bir tanesi sırasında küme başkanlarından olan ve halkının bu topraklardan çıkarılmasından evvelki periyodu hatırlayan 50 yaşındaki Eric Tumuhairwe turistlere anlatıyor:
“Bir vakit içinder tam bu noktada atalarımızla irtibat kurduğumuz bir tapınak vardı. Erkekler avlanmaya çıkmadan evvel buraya et ve bal bırakırdı. Çalı domuzu ve antilop avlardık. Bayanlar döndüğümüzde hayvanları pişirir ve dans ederdi.”
Uganda’nın güneybatısında, Rwanda ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti hududundaki Bwindi, Mgahinga ve Echuya ormanları 1990’lı senelerda kuşağı tehlike altında olan dağ gorilleri için muhafaza altına alındı.
Uganda hükümeti ormanlık alanlardan uzaklaştırılan Batwa halkına kentsel bölgelerin yakınlarında tarım yerleri verdi lakin tarım yapmayı bilmedikleri için bu topraklar çabucak sonrasında satıldı ve epeyce sayıda insan dağıldı. Halkın büyük çoğunluğu bugünlerde geçimleri için sivil toplum kuruluşları ve Ugandalı insanların yardımına muhtaç.
Mahkeme zaferi
Uganda’da yaklaşık 7 bin bireyden oluşan Batwa halkı, senelerca orman yakınlarında bulunan Kisoro üzere kentsel alanlara hakikat ilerledi, karton ve muşambadan yapılmış derme çatma konutlarda yaşadı.
2011’de ufak bir küme bölgedeki sivil toplum kuruluşlarının takviyesiyle ömür alanlarından hukuka alışılmamış biçimde zorla çıkartıldıkları nedeni öne sürülerek Uganda hükümetine dava açtı. Batwa halkı 2021’de sonuçlanan davayı kazandı.
Uganda Anayasa Mahkemesi halkın insanlık dışı muamele gördüğüne karar verdi, hükümetin 12 ay ortasında tazminat ödemesini emretti. Fakat hükümetin bu karara karşı temyiz başvurusu yapması bekleniyor.
Batwa halkından kimileri çiftçilik öğrenerek yeni hayatlarına adapte olduklarını, lakin hiç birinin arazi sahibi olamadığını anlatıyor. Tarım yerleri çoklukla bölgedeki sivil toplum kuruluşları tarafınca kiralanıyor ve Batwa insanlarının kullanması için veriliyor.
Bölgede patates yetiştiren Allen Musabyi, “Eğer arazin yoksa hayatta ilerleyemiyorsun, yemek yiyemiyor ve çocuklarını okula gönderemiyorsun. Bana ormana dönme seçeneği verilse koşa koşa dönerim” diyor.
Hayvanlara daha âlâ bakılıyor
Uganda hükümeti, Bwindi Geçilmez Ulusal Parkı’nda bulunan dağ gorillerini ziyaret etmek isteyen turistlerden 700 dolar fiyat alıyor.
Bölgedeki müdafaa çalışmaları yardımıyla dağ gorillerinin kuşağı artık tehlikede değil. Uganda’da dağ gorillerinin sayısı 459’a, dünya genelinde ise binden çokya çıktı.
Lakin Batwa halkı bu çalışmaların kendi hayatlarının değerine yapıldığını, lokal halkların haklarını merkezinde tutan daha sürdürülebilir bir muhafaza modelinin mümkün olabildiğini düşünüyor.
Uganda Batwa Kalkınma Kurumu’nda (UOBDU) çalışan ve Batwa halkından üniversiteye giden sayılı şahıslardan olan Alice Nyamihanda, Batwa insanlarının eşitlik için çaba etmesi gerektiğini tabir ediyor:
“Batwa halkının başka beşerler üzere olmasını istiyorum, Kisoro da olduğu üzere çöplük alanlardaki yemek kalıntılarından yaşamalarını istemiyorum. Hayvanlara Batwa insanlarından daha düzgün bakılıyor zira bölgeye gelen turistler parkta gezmek için para ödüyor, hükümet de bu parayı hayvanların bakımı için kullanıyor. Batwa halkı bunun acısını çekiyor.”
Batwa halkı turistlere klasik ateş yakma formlarını gösteriyor
Uganda Yaban hayatı Kurumu yetkilileri ise Batwa halkına ormanlık alanda düzenlenen turistik seyahatler ile hayatlarını kazanma fırsatları sunulduğunu, Bwindi Geçilmez Ulusal Parkı’ndan elde edilen gelirin yüzde 20’sinin onlara verildiğine dikkat çekiyor.
Uganda Yaban ömrü Kurumu yöneticisi Sam Mwandha, “Batwa insanlarının ormanlık alanlardan çıkarılmasında birtakım yanılgılar yapıldı lakin onlara arazi verilmediği ve kültürlerinin yok edildiği telaffuzları yanlışsız değil. Biz onlara okumalarını ve çalışmalarını söylüyoruz, kültürlerinden para kazanabileceklerini anlatıyoruz” diyor.
Lakin Batwa insanları kuşağı tükenmekte olan mahallî halk statüsüne sahip olmak ve bu biçimdece milletlerarası yasalar tarafınca müdafaa altına alınmak istiyor.
Batwa halkı eğitim ve tarımın bir bakıma halk için faydalı olduğunu düşünse de kültürleri ve kimliklerinin büsbütün silinmesinden korkuyor.
- Afrika’daki savaşlar niye Ukrayna üzere reaksiyonla karşılanmıyor?
- Etiyopya’daki SİHA akınlarıyla ilgili neler biliniyor?