bencede
New member
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali Batı’yı birleştirdi ve Batı bedellerini odak noktasına oturttu. Lakin çatışma bir daha sonraki evreye gerçek evrildiğinde, bu birliktelik ne kadar sürecek? Batı ittifakını en nihayetinde bölebilecek beş sıkıntıyı inceledik.
Savaşın amaçları
Savaştan evvel, liberal demokrasilerin odakları ve gelecekleri vakit zaman belgisiz görünüyordu. Kimileri ittifakları sorgulamaya başlarken, başkaları milliyetçi hislere teslim oldu. Fakat Ukrayna’nın işgali Batı’ya neyi temsil ettiğini hatırlattı; özgürlük, egemenlik ve hukukun üstünlüğü. Bu da Rusya’nın saldırganlığına karşı ortak bir cevap verilmesini sağladı.
Ancak BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ve başkalarının tüm diplomatik eforlarına rağmen, savaş bir süre daha devam edebilir.
Batı ittifakının bu fikir birliğinde tepe yapmış olabilir miyiz?
İleride Batılı güçlerin diplomatik manada birebir pozisyonda kalabilmesini tehlikeye atabilecek, kimi kuvvetli seçimler olacak.
Belki de en kıymetli gerginlik, savaşın maksatları konusunda yaşanabilir. Şu anda Batı, Ukrayna’nın savunmasının gerisinde birleşmiş biçimde. Ülkenin direnebilmesi için ekonomik ve askeri dayanak sağlanıyor.
Ama daha uzun vadeli emel ne olacak? Çatışmaların durması olağan olarak. Lakin Rusya yenilmeli mi? Ukrayna kazanmalı mı? Mağlubiyet ve zafer pratikte ne manaya gelecek? İngiltere Başbakanı Boris Johnson geçen hafta milletvekillerine “Vladimir Putin’in başarısız olmasını sağlamak için, tıpkı vakitte kapsamlı bir biçimde başarısız olmasını sağlamak için ortaklaşa elimizden geleni yapmalıyız” demişti.
Ancak “başarısız olmak” ne manaya geliyor? Johnson bunu söylemedi. Reddettiği bir şey, Moskova’da rejim değişikliği için bastırmaktı.
Johnson “Rusya önderinin devrilmesi ya da Rusya’da siyasetin değiştirilmesini bir hedef haline getirmememiz epey değerli. Burada sorun Ukrayna halkını korumak. Putin, bunu kendisi ve Batı içinde bir çaba diye göstermeye çalışacak lakin bunu kabul edemeyiz” dedi.
Ancak Amerika Birleşik Devletleri’nin şu anda giderek artan oranda yaptığı da bu. ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, Rus güçlerini yenmenin kâfi olmayacağını söylemiş oldu. Austin “Rusya’nın Ukrayna’yı işgal üzere şeyleri yapamayacak kadar zayıfladığını görmek istiyoruz” dedi.
Bu, Rus savunma sanabir daha ambargo konulması manasına gelebilir. Ya da Ukrayna’ya Rus silahlı güçlerinin kıymetli bir kısmını yok edecek araçların verilmesi…
Her iki durumda da tüm Batılı müttefikler Putin’in, Batı’nın Rusya’ya karşı varoluşsal bir tehdit oluşturduğu telaffuzunu kullanımı kaygısıyla tıpkı gayeleri paylaşmıyor olabilir.
Ukrayna’ya askeri destek
Batı, Ukrayna’ya askeri yardım yapılması konusunda büyük ölçüde tıpkı görüşte. Fakat detaylarda farklı yaklaşımlar görülüyor. Birtakım ülkeler, kan dökülmesini uzatabileceği kaygısıyla ağır silah temin etmekte isteksiz. Başkalarıysa, cephane ve daha ağır silah teslimatlarını artırıyor.
İngiltere Parlamentosu Savunma Kurulu Lideri Tobias Ellwood, İngiltere’nin daha fazla silah vermesinden yana. Ellwood BBC’ye yaptığı açıklamada “Ukrayna’nın kaybetmesini önlemek için gerekenleri veriyoruz ancak bu kazanması için kâfi değil. Ukrayna’nın mevcut sınırları savunmasından fazla, sahiden kazanmasına gereksinimimiz var” dedi.
Ancak başka birtakım Batılılar, Ukrayna’nın savunulmasının bir vekalet savaşına dönüştürülmesinin, Putin’i Batılı amaçlara saldırmaya, siber akınlar düzenlemeye ve hatta kitle imha silahları kullanmaya itebileceğinden korkuyor.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov “ciddi ve gerçek” bir nükleer savaş ihtarını boşuna yapmadı.
Barış mutabakatına destek
Bir noktada askeri manada bir yenişememe durumu olabilir ve barış mutabakatı için baskı büyüyebilir. Genel olarak Batı’nın Ukrayna’yı, ne yapmayı seçerse seçsin destekleyeceği kanısı hakim. Pekala ya durum bu biçimde şayet olmazsa?
Bazı Batılı ülkeler Ukrayna’ya barış arayışına girmesi için baskı yapar da, Kiev’deki önder takımı savaşmaya devam etmek isterse? Bu ülkeler Ukrayna’ya askeri dayanaklarını kısıtlayabilir mi? Ya da Ukrayna, Batı’nın karşı çıktığı bir siyasi muahedeyi kabul ederse? Kimi ülkeler Rusya’ya ambargoları kaldırmayı reddedip, bir barış mutabakatını tehlikeye atabilir mi?
Batılı siyasetçiler içinde, Ukrayna’da ne cins bir siyasi mutabakata varılabileceği konusunda süregiden kritik bir tartışma var.
Öncelik, Rusya’nın ele geçirdiği toprakları geri almak mı olacak, yoksa çatışmalar durduktan daha sonra Ukrayna’dan geriye kalanın güvenliği, toprak bütünlüğü ve varlığını garanti altına almak mı?
Batılı bir diplomat bu tansiyonu “Putin, Ukrayna’nın hükümran hudutlarını güç kullanarak değiştirmekte başarılı olmuş görünemez. Ukrayna için uzun vadeli planımız hâkim ve bağımsız bir devlet olarak başarılı olması” dedi.
Bu iki gaye birebir şey olmayabilir.
Uygulamada, bir siyasi barış mutabakatı konusunda uzlaşmak güçlü seçimler yapmak manasına geliyor.
Örneğin Batı, Rus güçlerinin büsbütün Şubat 2022 öncesindeki sonlara çekilmesi için bastırmalı mı, yoksa kimi bölgeler işgal altında bırakılabilir mi?
İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace, bu iki seçeneğin de kâfi olmadığını söylemiş oldu.
Wallace “Ben şahsen, Putin’in yalnızca Şubat öncesindeki hudutlara çekilmesini istemiyorum. Kırım’ı yasadışı bir biçimde işgal etti, Donetsk’i yasadışı bir biçimde işgal etti ve milletlerarası hukuka uyup, uzun vadede Ukrayna’yı terk etmeli” dedi.
Bu görüşü, Batı’da herkes paylaşmıyor.
Rusya’ya güç yaptırımları
Batılı güçler ambargolar konusunda görüş ayrılığı yaşayabilir. Şimdilik Rusya’nın ne kadar sert cezalandırılması gerektiğinde uzlaşamadıklarını kabul ettiler. Bilhassa de petrol ve doğalgaza daha epeyce yaptırım uygulanıp uygulanmaması konusunda.
Rus gücüne bağımlı ülkeler, ekonomilerinin dayanamayacağını söylüyor.
Ancak çatışmalar bir süre daha devam ederse, tam zıddı istikamette bir baskı da oluşabilir.
Bazı ülkeler, askeri yenişememe halini bitmiş oldurmek için Moskova’ya yönelik ambargoların artırılmasını isteyebilir. Başkalarıysa, halklarının ekonomik maliyete sabırları azalırken, güç ambargolarını azaltmayı isteyebilir.
Ukrayna’nın geleceği
Batı’nın Ukrayna’nın uzun vadeli geleceği konusunda görüş ayrılğına düşmesi de olası. Ukrayna ortasında bölünmeler olursa ne olacak?
Savaşa devam etmek isteyen milliyetçiler ve mutabakat yapma yanlıları üzere farklı fraksiyonlar ortaya çıkarsa?
Batı, bir taraf tutmak zorunda kalırsa?
Ukrayna’nın ortasındaki bölünmeler ne kadar sert olabilir?
Bazı uzmanlar, iç savaş uyarısı bile yapıyor ve 1922’de İrlanda’daki bölünmelerle kıyaslamalar yapıyor.
Ya da Ukrayna, Batı’nın karşı çıkabileceği siyasi tercihler yapmaya başlarsa?
Rusya uzmanı ve eski ABD Ulusal Güvenlik Kurulu üyesi Fiona Hill, Ukrayna’nın geleceğini garanti altına almak için, kendi nükleer silahlarına sahip olmaya bile çalışabileceğini belirtti.
Hill bir niyet kuruluşunda verdiği seminerde “Putin daha hayli nükleer silah ortaya koydukça, Ukrayna üzere ülkeler kendilerini savunmanın tek gerçek yolunun çabukla nükleer silah edinmek olduğunu düşünecek” dedi.
Batı, bu biçimde bir durumda Ukrayna’ya konvansiyonel silah vermeye istekli olur mu? Ya da muhtemel Avrupa Birliği üyeliğini kıymetlendirir mi?
Çatışma durumlarında, siyasi durumlar nadiren sabit kalır ve Batı’nın beraberliğinin ilerideki zorlukları otomatik bir biçimde aşacağını düşünmek de yanlış olur.
Savaşın amaçları
Savaştan evvel, liberal demokrasilerin odakları ve gelecekleri vakit zaman belgisiz görünüyordu. Kimileri ittifakları sorgulamaya başlarken, başkaları milliyetçi hislere teslim oldu. Fakat Ukrayna’nın işgali Batı’ya neyi temsil ettiğini hatırlattı; özgürlük, egemenlik ve hukukun üstünlüğü. Bu da Rusya’nın saldırganlığına karşı ortak bir cevap verilmesini sağladı.
Ancak BM Genel Sekreteri Antonio Guterres ve başkalarının tüm diplomatik eforlarına rağmen, savaş bir süre daha devam edebilir.
Batı ittifakının bu fikir birliğinde tepe yapmış olabilir miyiz?
İleride Batılı güçlerin diplomatik manada birebir pozisyonda kalabilmesini tehlikeye atabilecek, kimi kuvvetli seçimler olacak.
Belki de en kıymetli gerginlik, savaşın maksatları konusunda yaşanabilir. Şu anda Batı, Ukrayna’nın savunmasının gerisinde birleşmiş biçimde. Ülkenin direnebilmesi için ekonomik ve askeri dayanak sağlanıyor.
Ama daha uzun vadeli emel ne olacak? Çatışmaların durması olağan olarak. Lakin Rusya yenilmeli mi? Ukrayna kazanmalı mı? Mağlubiyet ve zafer pratikte ne manaya gelecek? İngiltere Başbakanı Boris Johnson geçen hafta milletvekillerine “Vladimir Putin’in başarısız olmasını sağlamak için, tıpkı vakitte kapsamlı bir biçimde başarısız olmasını sağlamak için ortaklaşa elimizden geleni yapmalıyız” demişti.
Ancak “başarısız olmak” ne manaya geliyor? Johnson bunu söylemedi. Reddettiği bir şey, Moskova’da rejim değişikliği için bastırmaktı.
Johnson “Rusya önderinin devrilmesi ya da Rusya’da siyasetin değiştirilmesini bir hedef haline getirmememiz epey değerli. Burada sorun Ukrayna halkını korumak. Putin, bunu kendisi ve Batı içinde bir çaba diye göstermeye çalışacak lakin bunu kabul edemeyiz” dedi.
Ancak Amerika Birleşik Devletleri’nin şu anda giderek artan oranda yaptığı da bu. ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, Rus güçlerini yenmenin kâfi olmayacağını söylemiş oldu. Austin “Rusya’nın Ukrayna’yı işgal üzere şeyleri yapamayacak kadar zayıfladığını görmek istiyoruz” dedi.
Bu, Rus savunma sanabir daha ambargo konulması manasına gelebilir. Ya da Ukrayna’ya Rus silahlı güçlerinin kıymetli bir kısmını yok edecek araçların verilmesi…
Her iki durumda da tüm Batılı müttefikler Putin’in, Batı’nın Rusya’ya karşı varoluşsal bir tehdit oluşturduğu telaffuzunu kullanımı kaygısıyla tıpkı gayeleri paylaşmıyor olabilir.
Ukrayna’ya askeri destek
Batı, Ukrayna’ya askeri yardım yapılması konusunda büyük ölçüde tıpkı görüşte. Fakat detaylarda farklı yaklaşımlar görülüyor. Birtakım ülkeler, kan dökülmesini uzatabileceği kaygısıyla ağır silah temin etmekte isteksiz. Başkalarıysa, cephane ve daha ağır silah teslimatlarını artırıyor.
İngiltere Parlamentosu Savunma Kurulu Lideri Tobias Ellwood, İngiltere’nin daha fazla silah vermesinden yana. Ellwood BBC’ye yaptığı açıklamada “Ukrayna’nın kaybetmesini önlemek için gerekenleri veriyoruz ancak bu kazanması için kâfi değil. Ukrayna’nın mevcut sınırları savunmasından fazla, sahiden kazanmasına gereksinimimiz var” dedi.
Ancak başka birtakım Batılılar, Ukrayna’nın savunulmasının bir vekalet savaşına dönüştürülmesinin, Putin’i Batılı amaçlara saldırmaya, siber akınlar düzenlemeye ve hatta kitle imha silahları kullanmaya itebileceğinden korkuyor.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov “ciddi ve gerçek” bir nükleer savaş ihtarını boşuna yapmadı.
Barış mutabakatına destek
Bir noktada askeri manada bir yenişememe durumu olabilir ve barış mutabakatı için baskı büyüyebilir. Genel olarak Batı’nın Ukrayna’yı, ne yapmayı seçerse seçsin destekleyeceği kanısı hakim. Pekala ya durum bu biçimde şayet olmazsa?
Bazı Batılı ülkeler Ukrayna’ya barış arayışına girmesi için baskı yapar da, Kiev’deki önder takımı savaşmaya devam etmek isterse? Bu ülkeler Ukrayna’ya askeri dayanaklarını kısıtlayabilir mi? Ya da Ukrayna, Batı’nın karşı çıktığı bir siyasi muahedeyi kabul ederse? Kimi ülkeler Rusya’ya ambargoları kaldırmayı reddedip, bir barış mutabakatını tehlikeye atabilir mi?
Batılı siyasetçiler içinde, Ukrayna’da ne cins bir siyasi mutabakata varılabileceği konusunda süregiden kritik bir tartışma var.
Öncelik, Rusya’nın ele geçirdiği toprakları geri almak mı olacak, yoksa çatışmalar durduktan daha sonra Ukrayna’dan geriye kalanın güvenliği, toprak bütünlüğü ve varlığını garanti altına almak mı?
Batılı bir diplomat bu tansiyonu “Putin, Ukrayna’nın hükümran hudutlarını güç kullanarak değiştirmekte başarılı olmuş görünemez. Ukrayna için uzun vadeli planımız hâkim ve bağımsız bir devlet olarak başarılı olması” dedi.
Bu iki gaye birebir şey olmayabilir.
Uygulamada, bir siyasi barış mutabakatı konusunda uzlaşmak güçlü seçimler yapmak manasına geliyor.
Örneğin Batı, Rus güçlerinin büsbütün Şubat 2022 öncesindeki sonlara çekilmesi için bastırmalı mı, yoksa kimi bölgeler işgal altında bırakılabilir mi?
İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace, bu iki seçeneğin de kâfi olmadığını söylemiş oldu.
Wallace “Ben şahsen, Putin’in yalnızca Şubat öncesindeki hudutlara çekilmesini istemiyorum. Kırım’ı yasadışı bir biçimde işgal etti, Donetsk’i yasadışı bir biçimde işgal etti ve milletlerarası hukuka uyup, uzun vadede Ukrayna’yı terk etmeli” dedi.
Bu görüşü, Batı’da herkes paylaşmıyor.
Rusya’ya güç yaptırımları
Batılı güçler ambargolar konusunda görüş ayrılığı yaşayabilir. Şimdilik Rusya’nın ne kadar sert cezalandırılması gerektiğinde uzlaşamadıklarını kabul ettiler. Bilhassa de petrol ve doğalgaza daha epeyce yaptırım uygulanıp uygulanmaması konusunda.
Rus gücüne bağımlı ülkeler, ekonomilerinin dayanamayacağını söylüyor.
Ancak çatışmalar bir süre daha devam ederse, tam zıddı istikamette bir baskı da oluşabilir.
Bazı ülkeler, askeri yenişememe halini bitmiş oldurmek için Moskova’ya yönelik ambargoların artırılmasını isteyebilir. Başkalarıysa, halklarının ekonomik maliyete sabırları azalırken, güç ambargolarını azaltmayı isteyebilir.
Ukrayna’nın geleceği
Batı’nın Ukrayna’nın uzun vadeli geleceği konusunda görüş ayrılğına düşmesi de olası. Ukrayna ortasında bölünmeler olursa ne olacak?
Savaşa devam etmek isteyen milliyetçiler ve mutabakat yapma yanlıları üzere farklı fraksiyonlar ortaya çıkarsa?
Batı, bir taraf tutmak zorunda kalırsa?
Ukrayna’nın ortasındaki bölünmeler ne kadar sert olabilir?
Bazı uzmanlar, iç savaş uyarısı bile yapıyor ve 1922’de İrlanda’daki bölünmelerle kıyaslamalar yapıyor.
Ya da Ukrayna, Batı’nın karşı çıkabileceği siyasi tercihler yapmaya başlarsa?
Rusya uzmanı ve eski ABD Ulusal Güvenlik Kurulu üyesi Fiona Hill, Ukrayna’nın geleceğini garanti altına almak için, kendi nükleer silahlarına sahip olmaya bile çalışabileceğini belirtti.
Hill bir niyet kuruluşunda verdiği seminerde “Putin daha hayli nükleer silah ortaya koydukça, Ukrayna üzere ülkeler kendilerini savunmanın tek gerçek yolunun çabukla nükleer silah edinmek olduğunu düşünecek” dedi.
Batı, bu biçimde bir durumda Ukrayna’ya konvansiyonel silah vermeye istekli olur mu? Ya da muhtemel Avrupa Birliği üyeliğini kıymetlendirir mi?
Çatışma durumlarında, siyasi durumlar nadiren sabit kalır ve Batı’nın beraberliğinin ilerideki zorlukları otomatik bir biçimde aşacağını düşünmek de yanlış olur.