Beykozlu
New member
Barış ERKAYA
2020 yılından Borsa İstanbul’un ihtarından bu yana tartışılan konulardan biri. Fiili dolanımdaki hisse oranı yüzde 5’in altındaki pay senetleri. Borsa idaresinin 17 Eylül 2020’de yaptığı ikazda bu şirketlere fiili dolanımdaki pay senetlerinin oranını yüzde 5’in üzerine çıkarmaları, 1 Ocak 2021’e kadar bunun gerçekleşmemesi halinde ise payların Piyasa Öncesi Süreç Platformu’na alınacağı söylenmişti. O devir bahse bahis olan pay senetleri ise Çimentaş, Akmerkez GYO, CarrefourSA, QNB Finansbank, QNB Finansal Kiralama, Kent Besin, Kalkınma Bankası, Sönmez Pamuklu, Döktaş ve Türk Tuborg’tu. Bugüne gelindiğinde bu şirketlerin birçoklarında fiili sirkülasyondaki pay oranlarında yüzde 5 sonunun üzerine çıkış olmadığı üzere Anel Telekomünikasyon da yüzde 5’in altında fiili sirkülasyona sahip paylar listesine eklendi. İskenderun Demir Çelik, Ray Sigorta, Yibitaş, Doğuş GYO, Sönmez Filament de yüzde 5 hududuna kadar dayandı, Akmerkez GYO’da oran yüzde 7.6’ya, CarrefourSA’da yüzde 10.7’ye çıktı. Bugün Çimentaş, Kent Besin, QNB Finansbank, Sönmez Pamuklu, Türk Tuborg, Kalkınma Bankası payları artık Piyasa Öncesi Süreç Platformu’nda süreç görüyor.
KURUMSALLIK BAĞI KOPUYOR
Peki fiili sirkülasyondaki pay senedi oranı niye bu kadar değerli? Sermaye piyasaları ya da daha dar bir tarifte bakarsak pay senedi piyasalarında sermayenin tabana yayılması asıl emellerden bir tanesi. Yani bir şirketin halka açıklık oranı ne kadar artarsa o şirketteki hissedar sayısı, oranı ve ötürüsıyla da şirketin kararlarında oy hakkına sahip ortak sayısı da o kadar artıyor. Şirketlerin kurumsallaşması açısından bu kriter kıymetli kriterlerden bir tanesi. Lakin öbür yandan birtakım dev şirketler bile bilhassa de öbür büyük dev şirketler tarafınca satın alınması daha sonrasında pay senetlerinin süreç gördüğü borsalardan çıkmayı yahut temsili bir hisse oranı bırakıp devam etmeyi tercih edebiliyor. QNB Finansbank’ta yaşananlar buna bir örnek.
İRRASYONEL FİYATLAMA TEHLİKESİ
İkinci ve daha değerli niye ise şirketlerin pay senetlerinin yanlışsız fiyatlanabilmesi için kâfi derinlikte pay senedinin piyasada olması gerekliliği. Halka açıklığı, ötürüsıyla da fiili sirkülasyondaki pay oranı düşük şirketlerin pay senedi fiyatlarında sert dalgalanmalar yaşanabildiği, mantık dışı piyasa değerlemelerinin görülebildiği biliniyor. Bugün Borsa İstanbul’un en kıymetli 5 şirketi içerisinde QNB Finansbank 115 milyar TL piyasa bedeliyle ikinci sırada. Bir orta Ereğli Demir Çelik’ten bile daha kıymetli olmuş ve borsanın en bedelli şirketi haline gelmişti. Etkin büyüklüğü bakımından Vakıfb ank, İş Bankası, Halkbank, Garanti Bankası, Yapı Kredi ve Akbank’ın gerisinde olsa da Finansbank’ın mesela Vakıfb ank’ın 3.9’u katı, İş Bankası’nın 2.4 katı piyasa kıymetine sahip olduğu bir piyasa oluşmuş durumda. Artık sıradan bir hesaplama yapmak gerekirse, QNB Finansbank’ın yalnızca borsada süreç nazarann sermayesinin binde 12’si oranındaki payların piyasa kıymeti bile 141 milyon TL. Yani Borsa İstanbul’da süreç bakılırsan 30 şirketten daha değerli. Misal bir durumu Kent Gıda’da da görmek mümkün. Kent Besin 37.2 milyar TL’lik piyasa kıymetiyle bugün BIST’in en pahalı 19’uncu şirketi görünüyor. Coca Cola İçecek, Tofaş Oto Fabrika, Türk Telekom, Vakıfb ank, Halkbank, Petkim üzere şirketlerden daha kıymetli. Örneğin diyelim ki QNB Finansbank borsa kotundan büsbütün çıkmak istedi ve binde 1.2’lik hisseye sahip hissedarlarına ellerindeki tüm payları satmaları için davette bulundu. Bu çok fiyatlama ana hissedara akıl almayacak bir fiyattan geri alma riski de getirebilecek.
Bu niçinle şirketlerin piyasada dolaşan pay sayılarının azalması pek istek edilen bir durum olarak kabul edilmiyor. Öte yandan Borsa İstanbul’da biroldukca şirketin fiili dolanımdaki hisse oranının düştüğü dikkat çekiyor.
FİİLİ DOLANIM ORANI EN SÜRATLİ DÜŞEN HİSSELER
Bunların başında Serve Sinema ve Yapım geliyor. 2021 yıl sonundan fiili sirkülasyondaki hisse oranı yüzde 80 olan Serve’nin bu oranı 10 Haziran 2022 Cuma günü itibariyle yarı yarıya düşmüş durumda. Bunda bilhassa birleşme sürecindeki hisse değişimlerinin önemli bir rolü oldu. bir daha onu BBVA’nın Garanti Bankası’nda hisse geri alım sürecinde dolanımdan çektiği paylar izliyor. bu biçimdece Garanti Bankası’nın fiilen sirkülasyonda olan pay oranı yüzde 50’den yüzde 13.94’e gerileyerek yüzde 36 azaldı.
Yeşil Yapı, Birlik Mensucat, Ekiz Kimya üzere şirketlerde ise tahsisli sermaye artırımları yahut pay satışları ile fiili sirkülasyondaki pay oranlarında dikkat cazibeli düşüşler gerçekleşti. Kristal Kola ise tahminen de en dikkat alımlı örneklerden. Çoğunlukla tahtada süreç yasağı goren spekülatörlerin borsada süreç görmeyen tipe dönüştürülen pay senetleri niçiniyle fiili dolanımdaki hisse yüzde 24’e yakın azaldı.
KAMU BANKALARINDA YARIYA İNEN SİRKÜLASYON
İki kamu bankasında ise Türkiye Varlık Fonu’na (TVF) yapılan tahsisli sermaye artışı niçiniyle sirkülasyon düşüşü gözden kaçmıyor. TVF’ye yapılan tahsisli sermaye artırımlarıyla fiili dolanım oranı Halkbank’ta yüzde 24.69’dan yüzde 12.29’a, Vakıfbank’ta ise yüzde 15.50’den yüzde 8.40’a inmiş durumda.
Dolaşımdaki pay oranı artan şirketler
elbet bir de bu madalyonun bir de öbür yüzü var. Yani sirkülasyonu artan pay senetleri tarafı. Piyasadaki pay oranının artışı birinci bakışta aslında sağlıklı bir durum üzere görünebilir. Ama bir pay senedine olan talep belirliyken sirkülasyonu artıran çok pay sirkülasyon artışının bir sulandırma tesiri yarattığı biliniyor. Hatta sadece bu niçinle birinci kere halka arz edilen pay senetlerinin halka arz sirkülerlerinde sulanma tesiri bile hesaplanıyor. Bu niçinle bir şirketin fiili dolanımdaki pay oranının fazlaca kısa müddette epey fazla artışı da epeyce istek edilen bir durum olarak görülmüyor. şüphesiz halihazırda halka açıklık oranı epeyce düşük olan bir pay değilse. Şayet durum bu biçimdeyse bu durumda piyasadaki arz talep istikrarı ve sağlıklı fiyat oluşumu açısından pay sayısının artması daha sağlıklı bir durum olarak kabul ediliyor. Bu açıdan hazırladığımız tabloda son 6 ayda fiili dolanım oranı en epey artan pay senetlerini de incelemek mümkün.
2020 yılından Borsa İstanbul’un ihtarından bu yana tartışılan konulardan biri. Fiili dolanımdaki hisse oranı yüzde 5’in altındaki pay senetleri. Borsa idaresinin 17 Eylül 2020’de yaptığı ikazda bu şirketlere fiili dolanımdaki pay senetlerinin oranını yüzde 5’in üzerine çıkarmaları, 1 Ocak 2021’e kadar bunun gerçekleşmemesi halinde ise payların Piyasa Öncesi Süreç Platformu’na alınacağı söylenmişti. O devir bahse bahis olan pay senetleri ise Çimentaş, Akmerkez GYO, CarrefourSA, QNB Finansbank, QNB Finansal Kiralama, Kent Besin, Kalkınma Bankası, Sönmez Pamuklu, Döktaş ve Türk Tuborg’tu. Bugüne gelindiğinde bu şirketlerin birçoklarında fiili sirkülasyondaki pay oranlarında yüzde 5 sonunun üzerine çıkış olmadığı üzere Anel Telekomünikasyon da yüzde 5’in altında fiili sirkülasyona sahip paylar listesine eklendi. İskenderun Demir Çelik, Ray Sigorta, Yibitaş, Doğuş GYO, Sönmez Filament de yüzde 5 hududuna kadar dayandı, Akmerkez GYO’da oran yüzde 7.6’ya, CarrefourSA’da yüzde 10.7’ye çıktı. Bugün Çimentaş, Kent Besin, QNB Finansbank, Sönmez Pamuklu, Türk Tuborg, Kalkınma Bankası payları artık Piyasa Öncesi Süreç Platformu’nda süreç görüyor.
KURUMSALLIK BAĞI KOPUYOR
Peki fiili sirkülasyondaki pay senedi oranı niye bu kadar değerli? Sermaye piyasaları ya da daha dar bir tarifte bakarsak pay senedi piyasalarında sermayenin tabana yayılması asıl emellerden bir tanesi. Yani bir şirketin halka açıklık oranı ne kadar artarsa o şirketteki hissedar sayısı, oranı ve ötürüsıyla da şirketin kararlarında oy hakkına sahip ortak sayısı da o kadar artıyor. Şirketlerin kurumsallaşması açısından bu kriter kıymetli kriterlerden bir tanesi. Lakin öbür yandan birtakım dev şirketler bile bilhassa de öbür büyük dev şirketler tarafınca satın alınması daha sonrasında pay senetlerinin süreç gördüğü borsalardan çıkmayı yahut temsili bir hisse oranı bırakıp devam etmeyi tercih edebiliyor. QNB Finansbank’ta yaşananlar buna bir örnek.
İRRASYONEL FİYATLAMA TEHLİKESİ
İkinci ve daha değerli niye ise şirketlerin pay senetlerinin yanlışsız fiyatlanabilmesi için kâfi derinlikte pay senedinin piyasada olması gerekliliği. Halka açıklığı, ötürüsıyla da fiili sirkülasyondaki pay oranı düşük şirketlerin pay senedi fiyatlarında sert dalgalanmalar yaşanabildiği, mantık dışı piyasa değerlemelerinin görülebildiği biliniyor. Bugün Borsa İstanbul’un en kıymetli 5 şirketi içerisinde QNB Finansbank 115 milyar TL piyasa bedeliyle ikinci sırada. Bir orta Ereğli Demir Çelik’ten bile daha kıymetli olmuş ve borsanın en bedelli şirketi haline gelmişti. Etkin büyüklüğü bakımından Vakıfb ank, İş Bankası, Halkbank, Garanti Bankası, Yapı Kredi ve Akbank’ın gerisinde olsa da Finansbank’ın mesela Vakıfb ank’ın 3.9’u katı, İş Bankası’nın 2.4 katı piyasa kıymetine sahip olduğu bir piyasa oluşmuş durumda. Artık sıradan bir hesaplama yapmak gerekirse, QNB Finansbank’ın yalnızca borsada süreç nazarann sermayesinin binde 12’si oranındaki payların piyasa kıymeti bile 141 milyon TL. Yani Borsa İstanbul’da süreç bakılırsan 30 şirketten daha değerli. Misal bir durumu Kent Gıda’da da görmek mümkün. Kent Besin 37.2 milyar TL’lik piyasa kıymetiyle bugün BIST’in en pahalı 19’uncu şirketi görünüyor. Coca Cola İçecek, Tofaş Oto Fabrika, Türk Telekom, Vakıfb ank, Halkbank, Petkim üzere şirketlerden daha kıymetli. Örneğin diyelim ki QNB Finansbank borsa kotundan büsbütün çıkmak istedi ve binde 1.2’lik hisseye sahip hissedarlarına ellerindeki tüm payları satmaları için davette bulundu. Bu çok fiyatlama ana hissedara akıl almayacak bir fiyattan geri alma riski de getirebilecek.
Bu niçinle şirketlerin piyasada dolaşan pay sayılarının azalması pek istek edilen bir durum olarak kabul edilmiyor. Öte yandan Borsa İstanbul’da biroldukca şirketin fiili dolanımdaki hisse oranının düştüğü dikkat çekiyor.
FİİLİ DOLANIM ORANI EN SÜRATLİ DÜŞEN HİSSELER
Bunların başında Serve Sinema ve Yapım geliyor. 2021 yıl sonundan fiili sirkülasyondaki hisse oranı yüzde 80 olan Serve’nin bu oranı 10 Haziran 2022 Cuma günü itibariyle yarı yarıya düşmüş durumda. Bunda bilhassa birleşme sürecindeki hisse değişimlerinin önemli bir rolü oldu. bir daha onu BBVA’nın Garanti Bankası’nda hisse geri alım sürecinde dolanımdan çektiği paylar izliyor. bu biçimdece Garanti Bankası’nın fiilen sirkülasyonda olan pay oranı yüzde 50’den yüzde 13.94’e gerileyerek yüzde 36 azaldı.
Yeşil Yapı, Birlik Mensucat, Ekiz Kimya üzere şirketlerde ise tahsisli sermaye artırımları yahut pay satışları ile fiili sirkülasyondaki pay oranlarında dikkat cazibeli düşüşler gerçekleşti. Kristal Kola ise tahminen de en dikkat alımlı örneklerden. Çoğunlukla tahtada süreç yasağı goren spekülatörlerin borsada süreç görmeyen tipe dönüştürülen pay senetleri niçiniyle fiili dolanımdaki hisse yüzde 24’e yakın azaldı.
KAMU BANKALARINDA YARIYA İNEN SİRKÜLASYON
İki kamu bankasında ise Türkiye Varlık Fonu’na (TVF) yapılan tahsisli sermaye artışı niçiniyle sirkülasyon düşüşü gözden kaçmıyor. TVF’ye yapılan tahsisli sermaye artırımlarıyla fiili dolanım oranı Halkbank’ta yüzde 24.69’dan yüzde 12.29’a, Vakıfbank’ta ise yüzde 15.50’den yüzde 8.40’a inmiş durumda.
Dolaşımdaki pay oranı artan şirketler
elbet bir de bu madalyonun bir de öbür yüzü var. Yani sirkülasyonu artan pay senetleri tarafı. Piyasadaki pay oranının artışı birinci bakışta aslında sağlıklı bir durum üzere görünebilir. Ama bir pay senedine olan talep belirliyken sirkülasyonu artıran çok pay sirkülasyon artışının bir sulandırma tesiri yarattığı biliniyor. Hatta sadece bu niçinle birinci kere halka arz edilen pay senetlerinin halka arz sirkülerlerinde sulanma tesiri bile hesaplanıyor. Bu niçinle bir şirketin fiili dolanımdaki pay oranının fazlaca kısa müddette epey fazla artışı da epeyce istek edilen bir durum olarak görülmüyor. şüphesiz halihazırda halka açıklık oranı epeyce düşük olan bir pay değilse. Şayet durum bu biçimdeyse bu durumda piyasadaki arz talep istikrarı ve sağlıklı fiyat oluşumu açısından pay sayısının artması daha sağlıklı bir durum olarak kabul ediliyor. Bu açıdan hazırladığımız tabloda son 6 ayda fiili dolanım oranı en epey artan pay senetlerini de incelemek mümkün.