bencede
New member
Gülsen Solaker & Emre Eser
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan bağlantılarda olağanlaşmanın hedeflendiği Suudi Arabistan ziyaretini sürdürürken, temaslardan beklenen ekonomik faydanın uzun vadede ülke iktisadı için tahlil olmayacağı, fakat kısa vadede seçim yatırımı olarak kullanılabileceği bedellendiriliyor.
Arap Baharı devrinde farklı kutuplara düşen iki ülke bağlantılarındaki kötüleşme Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayetiyle zirve noktasına ulaşmıştı.
Suudi Arabistan’ın İstanbul Başkonsolosluğuna 2 Ekim 2018’de giren gazeteci-yazar Cemal Kaşıkçı’dan tekrar haber alınamamış, ondan sonrasında öldürüldüğü ortaya çıkmıştı. Kaşıkçı’nın naaşı ise bulunamamıştı.
Türkiye o periyotta bu cinayetten dolayı bilhassa Suudi Arabistan Veliaht Prensi’ni sorumlu göstererek, memleketler arası kamuoyunda farkındalık yaratmaya çalışmıştı.
Kaşıkçı ile ilgili Türkiye’de devam eden yargı süreci geçtiğimiz haftalarda kapatılmış ve dosya Suudi Arabistan’a devredilmişti. bu biçimdelikle Suudi Arabistan’ın münasebetlerin düzelmesi için öne sürdüğü kuralın de yerine getirildiği belirtilmişti.
Erdoğan’ın kalabalık bir heyet ile dün başladığı ziyaret, Türkiye’nin son devirde münasebetleri problemli olduğu ülkelerle girdiği olağanlaşma süreci açısından değerli görülüyor.
İki ülke bağlantılarındaki berbat günler davanın devredilmesi ve akabinde gelen bu ziyaret ile artık geride kalmış görünüyor. Bu ortada Erdoğan’ın Kaşıkçı cinayeti niçiniyle isim vermeden de olsa sert tabirlerle suçladığı Veliaht Prens Muhammed bin Selman’la kucaklaşması da epeyce konuşuluyor.
CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu toplumsal medya hesabından yaptığı açıklamada “Ülkesinde temiz insanlara müebbet verdirir ve bunu havalimanında savunur. daha sonra uçaktan iner, katille kucaklaşmaya masraf koşa koşa. Kendi ülkesinde insan parçalayanın önünde eğilir, gözleri ona aşkla güler. İşte sen busun Erdoğan. Utan diyeceğim lakin nafile” tabirlerini kullandı.
Erdoğan niye geri adım attı?
Uzmanlara bakılırsa Türkiye’nin Suudi Arabistan ile alakalarını düzeltmek istemesinin niçinleri farklı ve bölgedeki dengelerin değişmesi ile de yakından alakalı. Lakin en değerli motivasyon kaynağı olarak ortasında bulunulan ekonomik sorunların kısa vadede de olsa aşılabilmesi eforu gösteriliyor.
Son periyotta döviz ve memleketler arası yatırım talebi olan Türkiye bu ziyaretle hem döviz girdisi sağlamak birebir vakitte yatırım çekmek istiyor. Ayrıyeten Suudi Arabistan’ın da daha evvel Birleşik Arap Emirlikleri, Katar, Çin, Güney Kore üzere ülkelerle kurduğu swap ağına dahil olması bekleniyor.
Peki Erdoğan’a geri adım attıran bu kucaklaşma karşılığında beklenen bu adımlar ekonomik açıdan Türkiye’nin kederine derman olabilir mi? Asıl değerlisi kalıcı bir tahlil sağlar mı?
Ekonomistlere göre swap mutabakatları uzun vadede Türkiye’ye fayda değil bilakis ziyan getirebilir.
Swap mutabakatlarının kalıcı bir tahlil olabilmesinin mümkün olmadığını vurgulayan ekonomist Arda Tunca, “Çünkü swap muahedeleri son derece kısa vadeli finansman imkanı sunan, 60-90 gün, tahminen 3-6 ay içinde finansman imkanı sunan bir enstrüman. ötürüsıyla kalıcı bir tahlil sunabilmesi mümkün değil” diyor.
Muhalefete nazaran de bu muahedeler fakat kısa vadeli tahliller sunabilir. Demokrat Parti Genel Lider Yardımcısı Bülent Şahinalp, DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada şunları söylüyor:
“Yılbaşından bu yana dış siyasette epey değerli bir dönüş başlatarak başta Birleşik Arap Emirlikleri, İsrail, Mısır ve son olarak da Suudi Arabistan’a bu biçimde bir hareket yapılıyor. Lakin 3-5 milyar, hatta 10 milyar dolarlık bir swap mutabakatı mutlaka problemimizi çözmüyor, yalnızca problemleri erteliyor.”
Tunca, Türkiye’nin kendi yaptığı yanlışlar niçiniyle çok yüksek bir enflasyon sorunu ile karşı karşıya kaldığını ve kuru muhakkak bir noktada tutabilmek için önemli oranda rezerv kullandığını hatırlatarak, dünya çapında ortaya çıkan resesyon ihtimalinin döviz gelirleri açısından Türkiye için büyük riskler barındırdığına dikkat çekiyor. Tunca, son periyottaki dış siyaset adımlarını da bu çerçevede şöyleki yorumluyor:
“ötürüsıyla Türkiye yalnızca Suudi Arabistan ile değil öbür başka ülkelerle bozduğu münasebetleri toparlamaya çalışıyor. Buna bir nevi çaresizliğin getirdiği bir dış siyaset refleksi demek mümkün.”
Kısa vadede iktidara can simidi mi?
Ankara’nın Suudi Arabistan ziyaretinden elde etmeyi umduğu ekonomik çıkarların uzun vadede ülke için olmasa da kısa vadede iktidar için seçim öncesi bir can simidi olabileceği belirtiliyor.
Ekonomist Tunca, swap mutabakatları gibisi adımların kendi ortasında berbat bir sarmala sokulan Türkiye iktisadı için uzun vadede fayda sağlamayacağına, ülkeye de refah artışı getirmeyeceğine işaret ederek, kelamlarını şu biçimde sürdürüyor:
“Ama siz seçim gereci olarak bunu kullanıp da ‘bakın her şey uygun gidiyor’ deyip, iktisattan teknik olarak anlamayan insanların gözünü boyamak istiyorsanız; evet bu manada işe fayda. Lakin topluma bir yararı var mı? Hayır, tam bilakis hasar veriyor. Uzun vadede Türk toplumu bunların bedelini ödeyecek.”
Tunca, swap mutabakatlarının finansman gereksinimi durumunda T.C. Merkez Bankası’nın kura müdahale edip finansmanının önüne geçmesinin bir metodu olarak kullanıldığını ve bunun da yanlış olduğunu belirterek, “ötürüsıyla kısa vadede kuru biraz bastırmak için tahminen bir ölçü müdahale işe yarayacaktır, fakat uzun vadede yaramıyor, yaramadı ve yaramayacağını da goreceğiz” diyor.
Ticari alakalar düzelme yolunda
Suudi Arabistan ile son senelerda yaşanan tansiyon ticarete de direkt tesir etmiş ve Türkiye’nin ihracat yapan kesimleri de bunu yakından hissetmişti. Suudi Arabistan, açıkça ve resmen ilan etmese de Türk mamüllerine boykot uygulamaya başlamıştı.
Suudi Arabistan marketlerinde Türk mamüllerine yönelik olarak kimi uygulamalar başlamış ve raflara asılan yazılarda “Türk ürünüdür” ibaresi yer almıştı. Bu süreçte besin ihracatının kıymetli bir yavaşlama gösterdiğini söyleyen İstanbul Hububat Bakliyat ve Yağlı Tohumlar İhracatçıları Birliği’nin (İHBİR) Lideri Kazım Taycı’ya göre bugün prestiji ile olumsuz hava birdenbire dağılmış durumda.
“Bölgedeki distribütörler ile temasa geçtik. Şu an tek bir pürüz bile yok. aslına bakarsan siyasi bir tutum vardı ve bugün o halin kaybolduğunu görüyoruz. Bayramdan daha sonra birinci sevkiyatlar başlayacak” diyen Taycı, geçmiş devirde ihracatta yaşanan kayıpların da telafi edilebileceğini söylemiş oldu.
Kendi dallarının Suudi Arabistan’a 2017’de 205 milyon dolar, 2018’de 227 milyon dolar, 2019’da 230 milyon dolar, 2020’de 181 milyon dolar ihracat yaptığını hatırlatan Taycı, 2021’de bu ihracatın 3 milyon dolara düştüğünü yani neredeyse sıfırlandığını tabir etti. Taycı, 12 aylık süreçte bir daha 250 milyon dolarlık bir ihracatın yakalanacağını hatta aşılacağını lisana getirdi.
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, iki gün evvel yaptığı açıklamada, Suudi mevkidaşı Muhammed Al Jadaan ile online bir görüşme gerçekleştirdiğini; iktisat, yatırım ve ticaret alanlarında iş birliğini artırmak için yapılabilecekleri görüştüklerini açıklamıştı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine bakılırsa Türkiye’nin Suudi Arabistan’dan ithalatı 2022’nin birinci iki ayında 693 milyon 945 bin dolar olurken ihracat, 20 milyon 442 bin dolar düzeyinde kaldı.
Ancak Mart ayında ihracat 58 milyon dolara yükseldi ve birinci üç aylık ihracatı 78 milyon düzebir daha çıkardı. Geçen yılın birinci üç ayında Türkiye’nin Suudi Arabistan’a ihracatı 74 milyon 834 bin dolardı. Geçen yılın birinci iki ayında ithalat ise 313 milyon 739 bin dolardı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın temaslarını tamamlamasının akabinde bu akşam Türkiye’ye dönmesi bekleniyor.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan bağlantılarda olağanlaşmanın hedeflendiği Suudi Arabistan ziyaretini sürdürürken, temaslardan beklenen ekonomik faydanın uzun vadede ülke iktisadı için tahlil olmayacağı, fakat kısa vadede seçim yatırımı olarak kullanılabileceği bedellendiriliyor.
Arap Baharı devrinde farklı kutuplara düşen iki ülke bağlantılarındaki kötüleşme Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı cinayetiyle zirve noktasına ulaşmıştı.
Suudi Arabistan’ın İstanbul Başkonsolosluğuna 2 Ekim 2018’de giren gazeteci-yazar Cemal Kaşıkçı’dan tekrar haber alınamamış, ondan sonrasında öldürüldüğü ortaya çıkmıştı. Kaşıkçı’nın naaşı ise bulunamamıştı.
Türkiye o periyotta bu cinayetten dolayı bilhassa Suudi Arabistan Veliaht Prensi’ni sorumlu göstererek, memleketler arası kamuoyunda farkındalık yaratmaya çalışmıştı.
Kaşıkçı ile ilgili Türkiye’de devam eden yargı süreci geçtiğimiz haftalarda kapatılmış ve dosya Suudi Arabistan’a devredilmişti. bu biçimdelikle Suudi Arabistan’ın münasebetlerin düzelmesi için öne sürdüğü kuralın de yerine getirildiği belirtilmişti.
Erdoğan’ın kalabalık bir heyet ile dün başladığı ziyaret, Türkiye’nin son devirde münasebetleri problemli olduğu ülkelerle girdiği olağanlaşma süreci açısından değerli görülüyor.
İki ülke bağlantılarındaki berbat günler davanın devredilmesi ve akabinde gelen bu ziyaret ile artık geride kalmış görünüyor. Bu ortada Erdoğan’ın Kaşıkçı cinayeti niçiniyle isim vermeden de olsa sert tabirlerle suçladığı Veliaht Prens Muhammed bin Selman’la kucaklaşması da epeyce konuşuluyor.
CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu toplumsal medya hesabından yaptığı açıklamada “Ülkesinde temiz insanlara müebbet verdirir ve bunu havalimanında savunur. daha sonra uçaktan iner, katille kucaklaşmaya masraf koşa koşa. Kendi ülkesinde insan parçalayanın önünde eğilir, gözleri ona aşkla güler. İşte sen busun Erdoğan. Utan diyeceğim lakin nafile” tabirlerini kullandı.
Erdoğan niye geri adım attı?
Uzmanlara bakılırsa Türkiye’nin Suudi Arabistan ile alakalarını düzeltmek istemesinin niçinleri farklı ve bölgedeki dengelerin değişmesi ile de yakından alakalı. Lakin en değerli motivasyon kaynağı olarak ortasında bulunulan ekonomik sorunların kısa vadede de olsa aşılabilmesi eforu gösteriliyor.
Son periyotta döviz ve memleketler arası yatırım talebi olan Türkiye bu ziyaretle hem döviz girdisi sağlamak birebir vakitte yatırım çekmek istiyor. Ayrıyeten Suudi Arabistan’ın da daha evvel Birleşik Arap Emirlikleri, Katar, Çin, Güney Kore üzere ülkelerle kurduğu swap ağına dahil olması bekleniyor.
Peki Erdoğan’a geri adım attıran bu kucaklaşma karşılığında beklenen bu adımlar ekonomik açıdan Türkiye’nin kederine derman olabilir mi? Asıl değerlisi kalıcı bir tahlil sağlar mı?
Ekonomistlere göre swap mutabakatları uzun vadede Türkiye’ye fayda değil bilakis ziyan getirebilir.
Swap mutabakatlarının kalıcı bir tahlil olabilmesinin mümkün olmadığını vurgulayan ekonomist Arda Tunca, “Çünkü swap muahedeleri son derece kısa vadeli finansman imkanı sunan, 60-90 gün, tahminen 3-6 ay içinde finansman imkanı sunan bir enstrüman. ötürüsıyla kalıcı bir tahlil sunabilmesi mümkün değil” diyor.
Muhalefete nazaran de bu muahedeler fakat kısa vadeli tahliller sunabilir. Demokrat Parti Genel Lider Yardımcısı Bülent Şahinalp, DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada şunları söylüyor:
“Yılbaşından bu yana dış siyasette epey değerli bir dönüş başlatarak başta Birleşik Arap Emirlikleri, İsrail, Mısır ve son olarak da Suudi Arabistan’a bu biçimde bir hareket yapılıyor. Lakin 3-5 milyar, hatta 10 milyar dolarlık bir swap mutabakatı mutlaka problemimizi çözmüyor, yalnızca problemleri erteliyor.”
Tunca, Türkiye’nin kendi yaptığı yanlışlar niçiniyle çok yüksek bir enflasyon sorunu ile karşı karşıya kaldığını ve kuru muhakkak bir noktada tutabilmek için önemli oranda rezerv kullandığını hatırlatarak, dünya çapında ortaya çıkan resesyon ihtimalinin döviz gelirleri açısından Türkiye için büyük riskler barındırdığına dikkat çekiyor. Tunca, son periyottaki dış siyaset adımlarını da bu çerçevede şöyleki yorumluyor:
“ötürüsıyla Türkiye yalnızca Suudi Arabistan ile değil öbür başka ülkelerle bozduğu münasebetleri toparlamaya çalışıyor. Buna bir nevi çaresizliğin getirdiği bir dış siyaset refleksi demek mümkün.”
Kısa vadede iktidara can simidi mi?
Ankara’nın Suudi Arabistan ziyaretinden elde etmeyi umduğu ekonomik çıkarların uzun vadede ülke için olmasa da kısa vadede iktidar için seçim öncesi bir can simidi olabileceği belirtiliyor.
Ekonomist Tunca, swap mutabakatları gibisi adımların kendi ortasında berbat bir sarmala sokulan Türkiye iktisadı için uzun vadede fayda sağlamayacağına, ülkeye de refah artışı getirmeyeceğine işaret ederek, kelamlarını şu biçimde sürdürüyor:
“Ama siz seçim gereci olarak bunu kullanıp da ‘bakın her şey uygun gidiyor’ deyip, iktisattan teknik olarak anlamayan insanların gözünü boyamak istiyorsanız; evet bu manada işe fayda. Lakin topluma bir yararı var mı? Hayır, tam bilakis hasar veriyor. Uzun vadede Türk toplumu bunların bedelini ödeyecek.”
Tunca, swap mutabakatlarının finansman gereksinimi durumunda T.C. Merkez Bankası’nın kura müdahale edip finansmanının önüne geçmesinin bir metodu olarak kullanıldığını ve bunun da yanlış olduğunu belirterek, “ötürüsıyla kısa vadede kuru biraz bastırmak için tahminen bir ölçü müdahale işe yarayacaktır, fakat uzun vadede yaramıyor, yaramadı ve yaramayacağını da goreceğiz” diyor.
Ticari alakalar düzelme yolunda
Suudi Arabistan ile son senelerda yaşanan tansiyon ticarete de direkt tesir etmiş ve Türkiye’nin ihracat yapan kesimleri de bunu yakından hissetmişti. Suudi Arabistan, açıkça ve resmen ilan etmese de Türk mamüllerine boykot uygulamaya başlamıştı.
Suudi Arabistan marketlerinde Türk mamüllerine yönelik olarak kimi uygulamalar başlamış ve raflara asılan yazılarda “Türk ürünüdür” ibaresi yer almıştı. Bu süreçte besin ihracatının kıymetli bir yavaşlama gösterdiğini söyleyen İstanbul Hububat Bakliyat ve Yağlı Tohumlar İhracatçıları Birliği’nin (İHBİR) Lideri Kazım Taycı’ya göre bugün prestiji ile olumsuz hava birdenbire dağılmış durumda.
“Bölgedeki distribütörler ile temasa geçtik. Şu an tek bir pürüz bile yok. aslına bakarsan siyasi bir tutum vardı ve bugün o halin kaybolduğunu görüyoruz. Bayramdan daha sonra birinci sevkiyatlar başlayacak” diyen Taycı, geçmiş devirde ihracatta yaşanan kayıpların da telafi edilebileceğini söylemiş oldu.
Kendi dallarının Suudi Arabistan’a 2017’de 205 milyon dolar, 2018’de 227 milyon dolar, 2019’da 230 milyon dolar, 2020’de 181 milyon dolar ihracat yaptığını hatırlatan Taycı, 2021’de bu ihracatın 3 milyon dolara düştüğünü yani neredeyse sıfırlandığını tabir etti. Taycı, 12 aylık süreçte bir daha 250 milyon dolarlık bir ihracatın yakalanacağını hatta aşılacağını lisana getirdi.
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, iki gün evvel yaptığı açıklamada, Suudi mevkidaşı Muhammed Al Jadaan ile online bir görüşme gerçekleştirdiğini; iktisat, yatırım ve ticaret alanlarında iş birliğini artırmak için yapılabilecekleri görüştüklerini açıklamıştı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine bakılırsa Türkiye’nin Suudi Arabistan’dan ithalatı 2022’nin birinci iki ayında 693 milyon 945 bin dolar olurken ihracat, 20 milyon 442 bin dolar düzeyinde kaldı.
Ancak Mart ayında ihracat 58 milyon dolara yükseldi ve birinci üç aylık ihracatı 78 milyon düzebir daha çıkardı. Geçen yılın birinci üç ayında Türkiye’nin Suudi Arabistan’a ihracatı 74 milyon 834 bin dolardı. Geçen yılın birinci iki ayında ithalat ise 313 milyon 739 bin dolardı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın temaslarını tamamlamasının akabinde bu akşam Türkiye’ye dönmesi bekleniyor.