bencede
New member
Gülsen Solaker
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ziyaretiyle iki ülke içindeki bağlarda açılan yeni sayfa tescillenirken, son devirde dış siyasette Körfez ülkeleri ve Ortadoğu’da “normalleşme” adımlarının devam etmesi bekleniyor.
Başşehir Abu Dabi’de görkemli merasimlerle karşılanan Cumhurbaşkanı Erdoğan ziyaretinde “ortak gayemiz ikili münasebetlerimizi her alanda hayli daha üst düzeylere taşımaktır” iletisi verirken, BAE tarafınca da “ikili alakalarda yeni ve olumlu bir sayfa açıldığı” açıklaması geldi.
Erdoğan’ın ziyaretinin birinci gününde iki ülke içinde savunma sanayii, sıhhat, iklim değişikliği, sanayi, teknoloji, kültür, tarım, ticaret, iktisat, kara, deniz nakliyatı, gençlik, afet idaresi, meteoroloji, bağlantı ve arşiv alanında 13 mutabakat imzalandı.
İki ülke içindeki birinci olağanlaşma adımları geçen yaz atılmıştı. Ağustos 2021’de BAE Ulusal Güvenlik Danışmanı Tahnun bin Zayed el-Nahyan’ın, Kasım 2021’de ise BAE’nin fiili başkanı Abu Dabi Veliaht Prensi Muhammed bin Zayed el Nahyan’ın Ankara ziyaretleri iki ülke içindeki münasebetlerde yeni bir sayfa açılmasında kıymetli olmuştu.
Türkiye-BAE bağlarında soğuk devir
DW Türkçe’ye konuşan dış siyaset gözlemcileri, BAE ile bağlantıları güzelleştirme adımlarının yalnızca iki ülke münasebetleri açısından değil, bölgesel perspektifte de okunması gerektiğini belirtiyor.
Bu çerçevede Türkiye’nin 2011’de başlayan Arap Baharı sırasında Müslüman Kardeşler jenerasyonuna olan yakınlığının, Suudi Arabistan, BAE ve Mısır’ın başını çektiği eksenle bir çeşit “soğuk savaş” yaşamasına niye olduğu lakin geçen yıllar ortasında dengelerin değiştiğini lisana getiriyorlar.
Gözlemciler, ABD Lideri Donald Trump’un seçimi kaybetmesinin Körfez ülkelerinde farklı arayışlara niye olduğuna dikkat çekerken, BAE ve Suudi Arabistan’ın Türkiye’nin en kıymetli bölgesel müttefiklerinden Katar’a 2017’den beri uyguladıkları ambargoyu 2021’de bitirmelerinin Türkiye ile olan kıymetli bir sorun alanını ortadan kaldırdığını söz ediyorlar.
Geçmiş periyotta Türkiye’den üst seviye yetkililer, BAE’yi başta Gülen yapılanması olmak üzere “terör örgütlerine destekle” itham etmiş ve 2016 darbe teşebbüsü niçiniyle suçlamıştı. Kabahat örgütü başkanı olduğu savıyla hakkında dava açılan Sedat Peker’in BAE’den yayımladığı görüntüler da bir periyot bağlantıları etkileyen bir öge olarak epey fazla gündeme gelmiş lakin Peker BAE yetkilileri tarafınca uyarıldığını belirterek yayınlarını durdurmuştu.
DW Türkçe’ye konuşan milletlerarası bağlantılar uzmanı Prof. Dr. İlhan Uzgel, Türkiye ile BAE içinde aslında somut bir sorun bulunmadığını; yani potansiyel olarak ortada ıstırap yaratabilecek kara hudutları, karasuları, güç paylaşımı, karşılıklı azınlıklar üzere hususların olmadığını söyleyerek, bu niçinle BAE ile ilgileri düzeltmenin bakılırsace daha kolay olduğunu belirtiyor.
“Körfez güvenlik şemsiyesi inşa etmeye çalışıyor”
Siyasal analist ve araştırmacı Dr. Gökhan Çınkara, BAE ile alakaların düzeltilmesinin farklı boyutları olduğuna işaret ederek, bu ziyaretin ve akabinde atılabilecek adımların bölgesel düzlemde ele alınmasının değerini şu sözlerle anlatıyor:
“Türkiye’nin yükselen bu süreçte BAE ve İsrail ile alakalarına dair attığı adımları başka tutmuyorum. Bölge ülkelerinin temel gündemi İran’ın güvenlik açısından nasıl durdurulacağı. Bunun için bir Körfez İsrail ile bir arada bir güvenlik şemsiyesi inşa etmeye çalışıyor. Türkiye’nin de buna dahil olmasını istiyorlar.”
Yemen’deki İran takviyeli Husiler, Birleşik Arap Emirlikleri’ne ilişkin tesisleri yaklaşık bir ay kadar evvel balistik füze ve insansız hava araçlarıyla vurmuştu.
Çınkara, bu gelişimin akabinde BAE’nin güvenlik tehdidine daha epey ehemmiyet verdiğini ve İsrail ile süratli bir diplomasi trafiği yürüttüğünü hatırlatarak, şu anda bu süreçte Türkiye için Suudi Arabistan ve Mısır’la bağların nasıl düzeltileceğinin kıymetli olduğunu belirtiyor.
Çınkara, Erdoğan’ın BAE ziyareti ile Mısır da dahil bölge ülkelerine “Benimle mutabakat masasına oturursanız sizlere kapım açık, bağlantıları normalleştirebiliriz” bildirisi verdiğini tabir ediyor.
“Dış siyasette sessiz bir dönüşüm yaşanıyor”
BAE ile başlayan bu olağanlaşma sürecinin önümüzdeki devirde Suudi Arabistan ve Mısır üzere ülkelerle de sürdürülmesi bekleniyor.
Bu ortada Türkiye-İsrail bağlantılarında başlayan yakınlaşma da devam ediyor. İki ülke tarafınca yapılan açıklamalarda Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Büyükelçi İbrahim Kalın ve Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Sedat Önal’ın 16-17 Şubat’ta Filistin ve İsrail’e resmi bir ziyaret gerçekleştireceği bildirildi. Ankara, İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog’un da mart ayı ortasında Türkiye’ye gelmesini bekliyor.
Bu ülkelerin yanı sıra Yunanistan ile sürdürülen istikşafi görüşmeler, Ermenistan ile atılan karşılıklı adımlar da bu sürecin bir modülü olarak görülüyor.
Prof. Dr. İlhan Uzgel, dış siyasette değerli bir dönüşüm yaşandığını belirterek, bunun niçinlerini şu biçimde özetliyor:
“Bunun iki sebebi var; birincisi içerdeki ekonomik düşünceler. İkincisi de fazlaca sert ögelere öncelik vermek yani askeri güce epey başvurmak Türkiye’yi yalnızlığa itti. Bu sürdürülebilir bir durum değildi ve bir noktada değiştirmek gerekiyordu. Bu niçinle tedbirler alınmaya başlandı. Aslında dış siyasette sessiz bir dönüşüm yaşanıyor.”
Dr. Çınkara da Türkiye’nin yerleşik Ortadoğu siyasetine dönüş yaptığını belirterek, “Türkiye bu son adımlarla ne büsbütün Ortadoğu’dan geri çekilme ne de Katar bloğuna büsbütün yaslanma üzere bir tercihi olduğunu gösteriyor” yorumunda bulunuyor.
İlgilerde olağanlaşma nereye kadar sarfiyat?
“Türkiye aslında kırdığını toplamaya çalışıyor” tespitinde bulunan Uzgel, lakin bunun yalnızca Türkiye’nin ve Erdoğan’ın iradesiyle şekillenen bir müddetç olmayacağını ve başka ülkelerle alakaları düzeltmenin BAE kadar kolay olmayabileceğini belirtiyor.
Uzgel, Türkiye’nin bölgede bir epey ülkeyi karşısına aldığını hatırlatarak, şunları söylüyor:
“Türkiye münasebetleri istediği vakit bozup, istediği vakit düzelten ülke her vakit olamayabilir. ‘Hadi gelin normalleşelim’ demek o kadar kolay olmayabilir, zira bunun bir de karşı tarafı var. Bu süreç uzun, sancılı ve Türkiye için zahmetli gidebilir.”
BAE ile olan sıkıntıların “yapay bir kriz” olduğunu ve bu niçinle çabuk düzeldiğini söyleyen Uzgel, Yunanistan, Mısır, İsrail üzere ülkelerle olan sürecin ise fazlaca daha ağır ve Türkiye için sancılı geçeceğini kaydediyor.
Uzgel, AKP iktidarının 2023 seçimlerine kadar dış siyasetteki bu olağanlaşma adımlarını sürdüreceğini düşünüyor. Uzgel, bundan daha sonrasına dair öngörüsünü şu biçimde aktarıyor:
“(Türkiye bu adımları) sürdürmek zorunda, öteki seçeneği yok aslına bakarsanız. 2020 sonundan itibaren bu rotaya girildi. Lakin Türkiye haricindeki niçinler yüzünden süreç ağır işliyor.”
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ziyaretiyle iki ülke içindeki bağlarda açılan yeni sayfa tescillenirken, son devirde dış siyasette Körfez ülkeleri ve Ortadoğu’da “normalleşme” adımlarının devam etmesi bekleniyor.
Başşehir Abu Dabi’de görkemli merasimlerle karşılanan Cumhurbaşkanı Erdoğan ziyaretinde “ortak gayemiz ikili münasebetlerimizi her alanda hayli daha üst düzeylere taşımaktır” iletisi verirken, BAE tarafınca da “ikili alakalarda yeni ve olumlu bir sayfa açıldığı” açıklaması geldi.
Erdoğan’ın ziyaretinin birinci gününde iki ülke içinde savunma sanayii, sıhhat, iklim değişikliği, sanayi, teknoloji, kültür, tarım, ticaret, iktisat, kara, deniz nakliyatı, gençlik, afet idaresi, meteoroloji, bağlantı ve arşiv alanında 13 mutabakat imzalandı.
İki ülke içindeki birinci olağanlaşma adımları geçen yaz atılmıştı. Ağustos 2021’de BAE Ulusal Güvenlik Danışmanı Tahnun bin Zayed el-Nahyan’ın, Kasım 2021’de ise BAE’nin fiili başkanı Abu Dabi Veliaht Prensi Muhammed bin Zayed el Nahyan’ın Ankara ziyaretleri iki ülke içindeki münasebetlerde yeni bir sayfa açılmasında kıymetli olmuştu.
Türkiye-BAE bağlarında soğuk devir
DW Türkçe’ye konuşan dış siyaset gözlemcileri, BAE ile bağlantıları güzelleştirme adımlarının yalnızca iki ülke münasebetleri açısından değil, bölgesel perspektifte de okunması gerektiğini belirtiyor.
Bu çerçevede Türkiye’nin 2011’de başlayan Arap Baharı sırasında Müslüman Kardeşler jenerasyonuna olan yakınlığının, Suudi Arabistan, BAE ve Mısır’ın başını çektiği eksenle bir çeşit “soğuk savaş” yaşamasına niye olduğu lakin geçen yıllar ortasında dengelerin değiştiğini lisana getiriyorlar.
Gözlemciler, ABD Lideri Donald Trump’un seçimi kaybetmesinin Körfez ülkelerinde farklı arayışlara niye olduğuna dikkat çekerken, BAE ve Suudi Arabistan’ın Türkiye’nin en kıymetli bölgesel müttefiklerinden Katar’a 2017’den beri uyguladıkları ambargoyu 2021’de bitirmelerinin Türkiye ile olan kıymetli bir sorun alanını ortadan kaldırdığını söz ediyorlar.
Geçmiş periyotta Türkiye’den üst seviye yetkililer, BAE’yi başta Gülen yapılanması olmak üzere “terör örgütlerine destekle” itham etmiş ve 2016 darbe teşebbüsü niçiniyle suçlamıştı. Kabahat örgütü başkanı olduğu savıyla hakkında dava açılan Sedat Peker’in BAE’den yayımladığı görüntüler da bir periyot bağlantıları etkileyen bir öge olarak epey fazla gündeme gelmiş lakin Peker BAE yetkilileri tarafınca uyarıldığını belirterek yayınlarını durdurmuştu.
DW Türkçe’ye konuşan milletlerarası bağlantılar uzmanı Prof. Dr. İlhan Uzgel, Türkiye ile BAE içinde aslında somut bir sorun bulunmadığını; yani potansiyel olarak ortada ıstırap yaratabilecek kara hudutları, karasuları, güç paylaşımı, karşılıklı azınlıklar üzere hususların olmadığını söyleyerek, bu niçinle BAE ile ilgileri düzeltmenin bakılırsace daha kolay olduğunu belirtiyor.
“Körfez güvenlik şemsiyesi inşa etmeye çalışıyor”
Siyasal analist ve araştırmacı Dr. Gökhan Çınkara, BAE ile alakaların düzeltilmesinin farklı boyutları olduğuna işaret ederek, bu ziyaretin ve akabinde atılabilecek adımların bölgesel düzlemde ele alınmasının değerini şu sözlerle anlatıyor:
“Türkiye’nin yükselen bu süreçte BAE ve İsrail ile alakalarına dair attığı adımları başka tutmuyorum. Bölge ülkelerinin temel gündemi İran’ın güvenlik açısından nasıl durdurulacağı. Bunun için bir Körfez İsrail ile bir arada bir güvenlik şemsiyesi inşa etmeye çalışıyor. Türkiye’nin de buna dahil olmasını istiyorlar.”
Yemen’deki İran takviyeli Husiler, Birleşik Arap Emirlikleri’ne ilişkin tesisleri yaklaşık bir ay kadar evvel balistik füze ve insansız hava araçlarıyla vurmuştu.
Çınkara, bu gelişimin akabinde BAE’nin güvenlik tehdidine daha epey ehemmiyet verdiğini ve İsrail ile süratli bir diplomasi trafiği yürüttüğünü hatırlatarak, şu anda bu süreçte Türkiye için Suudi Arabistan ve Mısır’la bağların nasıl düzeltileceğinin kıymetli olduğunu belirtiyor.
Çınkara, Erdoğan’ın BAE ziyareti ile Mısır da dahil bölge ülkelerine “Benimle mutabakat masasına oturursanız sizlere kapım açık, bağlantıları normalleştirebiliriz” bildirisi verdiğini tabir ediyor.
“Dış siyasette sessiz bir dönüşüm yaşanıyor”
BAE ile başlayan bu olağanlaşma sürecinin önümüzdeki devirde Suudi Arabistan ve Mısır üzere ülkelerle de sürdürülmesi bekleniyor.
Bu ortada Türkiye-İsrail bağlantılarında başlayan yakınlaşma da devam ediyor. İki ülke tarafınca yapılan açıklamalarda Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Büyükelçi İbrahim Kalın ve Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Sedat Önal’ın 16-17 Şubat’ta Filistin ve İsrail’e resmi bir ziyaret gerçekleştireceği bildirildi. Ankara, İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog’un da mart ayı ortasında Türkiye’ye gelmesini bekliyor.
Bu ülkelerin yanı sıra Yunanistan ile sürdürülen istikşafi görüşmeler, Ermenistan ile atılan karşılıklı adımlar da bu sürecin bir modülü olarak görülüyor.
Prof. Dr. İlhan Uzgel, dış siyasette değerli bir dönüşüm yaşandığını belirterek, bunun niçinlerini şu biçimde özetliyor:
“Bunun iki sebebi var; birincisi içerdeki ekonomik düşünceler. İkincisi de fazlaca sert ögelere öncelik vermek yani askeri güce epey başvurmak Türkiye’yi yalnızlığa itti. Bu sürdürülebilir bir durum değildi ve bir noktada değiştirmek gerekiyordu. Bu niçinle tedbirler alınmaya başlandı. Aslında dış siyasette sessiz bir dönüşüm yaşanıyor.”
Dr. Çınkara da Türkiye’nin yerleşik Ortadoğu siyasetine dönüş yaptığını belirterek, “Türkiye bu son adımlarla ne büsbütün Ortadoğu’dan geri çekilme ne de Katar bloğuna büsbütün yaslanma üzere bir tercihi olduğunu gösteriyor” yorumunda bulunuyor.
İlgilerde olağanlaşma nereye kadar sarfiyat?
“Türkiye aslında kırdığını toplamaya çalışıyor” tespitinde bulunan Uzgel, lakin bunun yalnızca Türkiye’nin ve Erdoğan’ın iradesiyle şekillenen bir müddetç olmayacağını ve başka ülkelerle alakaları düzeltmenin BAE kadar kolay olmayabileceğini belirtiyor.
Uzgel, Türkiye’nin bölgede bir epey ülkeyi karşısına aldığını hatırlatarak, şunları söylüyor:
“Türkiye münasebetleri istediği vakit bozup, istediği vakit düzelten ülke her vakit olamayabilir. ‘Hadi gelin normalleşelim’ demek o kadar kolay olmayabilir, zira bunun bir de karşı tarafı var. Bu süreç uzun, sancılı ve Türkiye için zahmetli gidebilir.”
BAE ile olan sıkıntıların “yapay bir kriz” olduğunu ve bu niçinle çabuk düzeldiğini söyleyen Uzgel, Yunanistan, Mısır, İsrail üzere ülkelerle olan sürecin ise fazlaca daha ağır ve Türkiye için sancılı geçeceğini kaydediyor.
Uzgel, AKP iktidarının 2023 seçimlerine kadar dış siyasetteki bu olağanlaşma adımlarını sürdüreceğini düşünüyor. Uzgel, bundan daha sonrasına dair öngörüsünü şu biçimde aktarıyor:
“(Türkiye bu adımları) sürdürmek zorunda, öteki seçeneği yok aslına bakarsanız. 2020 sonundan itibaren bu rotaya girildi. Lakin Türkiye haricindeki niçinler yüzünden süreç ağır işliyor.”